Jatten van de baas is ook in Nederland een groot probleem. En dan hebben we het niet over een gum of pen. Hoewel… zo begint het vaak wel. Omdat het makkelijk is. Omdat anderen het ook doen. En omdat u recht heeft op meer… Gijs Hiltermann wijst tijdens de Nationale Administrateursdag op de gevaren van de fraudedriehoek. ‘Voor administrateurs is een sleutelrol weggelegd. Bezint eer ge begint…’
Spullen, tijd of geld van de baas ‘achterover drukken’ is een probleem dat volgens Gijs Hiltermann, freelance trainer financieel management en samen met zijn zoon Eelco auteur van het boek ‘Jatten van de baas’, enorm wordt onderschat. ‘De schade beloopt alleen al in ons land drie miljard euro per jaar – drie miljard! Denk bijvoorbeeld aan Aegon waar een topmanager een paar jaar geleden maar liefst 21 miljoen euro wist weg te sluizen. Het is een universeel probleem, in Groot-Brittannië bijvoorbeeld kunnen ze er ook wat van. Parlementsleden die onzinnige zaken declareren of dubbele declaraties indienen. Maar laat ik niet de suggestie wekken dat het alleen gaat over topmanagers die grote bedragen wegsluizen en gegraai van politici. Een paar jaar geleden wist een financial bij Subaru in een paar jaar tijd negentien miljoen euro weg te sluizen. En onlangs nog ging het inmiddels ex-Hoofd Administratie bij de Universiteit Twente in de fout. Hij boekte het bedrag weliswaar terug en beriep zich op de ‘rammelende organisatie’ maar het kwaad was geschied: het vertrouwen in hem was weg.’
Sleutelrol
Hiltermann benadrukt de sleutelrol van de administrateur. ‘Wees je er als financial van bewust dat je zelf snel verdacht bent, vanwege je positie. Met name in het mkb is dat risico groot. Daar is minder controle en de administratieve organisatie is niet altijd even helder voor mensen die er niet direct bij betrokken zijn. Dat geeft de financial als specialist de ultieme gelegenheid. Zorg dus dat je je zaken op orde hebt! Het begrip sleutelrol werkt ook andersom: de financial zit in de juiste positie om verdachte zaken te signaleren en anderen aan te spreken op verwerpelijk gedrag. Niet achterover leunen, maar je verantwoordelijkheid nemen. Eenvoudig is dat niet, maar dat stukje ethiek behoort wel tot je taak. Je kunt de ander ervan proberen te overtuigen dat er geen weg meer terug is. Ik spreek regelmatig met forensisch accountants en bedrijfsrechercheurs en altijd blijkt weer dat de dader voor altijd is getekend. Een strafblad, een hoge schuld, geen baan meer en vaak ook huis en gezin kwijt.’
Fraudedriehoek
Om jatten van de baas te voorkomen, is het zaak om de zogenoemde ‘fraudedriehoek’ op orde te hebben. ‘Er zijn drie voorwaarden voor fraude,’ legt Hiltermann uit. ‘Ten eerste moet er de gelegenheid zijn. Daders hebben dankzij hun positie toegang tot geld of spullen. Ook wordt het hen makkelijk gemaakt door slechte controle of organisatie. Ten tweede moeten daders een noodzaak hebben om geld te jatten. Let dus op werknemers met bijvoorbeeld een gokverslaving of privé problemen. Ten derde is er de rationalisatie: de ethische grens om te gaan stelen wordt verlaagd door gedrag van anderen. Denk bijvoorbeeld aan een werknemer die vindt dat hij ‘het recht heeft’ om ‘zijn inkomen aan te vullen’ omdat de topmanagers ook hoge bonussen incasseren. En zoals altijd: voorkomen is beter dan genezen. Daders zullen hun grenzen steeds verder verleggen. Als ze overmoedig worden, vallen ze door mand.’
Niet te makkelijk
Tijdens de Nationale Administrateursdag vertelt Gijs Hiltermann samen met zijn zoon Eelco wat je hier als financial zelf aan kan doen. ‘Wij zullen tips geven op basis van praktijkcases. Het belangrijkste is: maak het potentiële daders niet te makkelijk en zorg dat je je administratieve organisatie en interne controle op orde hebt. Voor de hand liggend? Dat lijkt misschien zo, maar waarom wordt er dan toch nog steeds zo veel gejat van de baas….?’
Tekst: Bianca Minkman
* * *
Over de Nationale Administrateursdag
Op 14 oktober vindt de twintigste editie van dit congres plaats in CineMec te Ede (10.15-18.00 uur). Na afloop staat een buffet klaar en kunnen deelnemers gratis naar de film. Bekijk hier het programma of schrijf u in.
Over Gijs Hiltermann
Gijs Hiltermann runt samen met zijn vrouw het bedrijf H&G www.hgadvies.com te Amsterdam. Sinds 1991 is hij freelance docent/trainer op het gebied van financieel management, onder andere voor De Baak. Ook verzorgt hij progamma’s speciaal voor niet-financials om de financiële materie toegankelijk te maken. Daarnaast is hij auteur van het boek ‘Jatten van de baas’ dat hij in eigen beheer uitgeeft. Hij heeft dit geschreven met zijn zoon Eelco Hiltermann, journalist bij Dow Jones Nieuwsdienst. Verder brengt hij financiële literatuur uit voor niet-financials. Tot 1 september jl. was hij vakgroepvoorzitter van de School for Accountancy & Finance van de Universiteit Nyenrode. Hij heeft dit 12,5 jaar (parttime) gedaan.
Meer informatie: www.jattenvandebaas.nl
