Centrale banken komen met renteverhogingen om groei te remmen en de markt tot rust te brengen. Rechtvaardigen onstuimige marktontwikkelingen deze verhogingen?
Per 100 werklozen staan er volgens het CBS 133 vacatures. Een duidelijke indicator dat de arbeidsmarkt overspannen is. Kroegbazen lokken personeel met tekenbonussen tot wel 1.000 euro en het journaal laat magazijnhulpen aan het woord die 25 procent meer loon vragen en krijgen. Deze ontwikkelingen vinden plaats in de flexibele schil van de arbeidsmarkt, maar ook de cao-lonen stijgen nu sneller. De stijgingen zijn overigens bij lange na niet voldoende om de inflatie te compenseren, dus de koopkracht raakt stevig uitgehold.
Renteverhoging
Rechtvaardigen deze onstuimige ontwikkelingen de renteverhogingen door de centrale banken? De Fed heeft al aan de rem getrokken, terwijl het vrijwel zeker is dat de ECB in juni voor het eerst in tien jaar de rente gaat verhogen. Daarover voeren economen een stevige discussie. De hoge inflatie wordt niet primair veroorzaakt door het ruime beleid van de centrale banken. De huiseconoom Piet Hein van Mulligen van het CBS verzette zich bij het bekendmaken van de hoge inflatiecijfers begin deze maand tegen het mantra van de monetair economen: ‘Inflation is always and everywhere a monetary phenomenon.’ In zijn visie – en daar herken ik mij in – is de huidige inflatie vooral het gevolg van een aanbodschok. Oorlog, olie, gas en logistieke verstoringen jagen de kosten op. Daar ligt dus ook de oplossing van het probleem.
Momentum inflatie
Toch kan ik mij voorstellen dat de beleidsmakers niet op hun handen willen blijven zitten. Er is een groot risico dat de inflatie momentum krijgt omdat mensen gaan anticiperen op een hogere inflatie. Lonen zullen versneld gaan stijgen en producenten zullen hun afzetprijzen verhogen. Met een hogere rente kan dit proces worden afgezwakt. Door de groei te remmen, zetten de beleidsmakers druk op de arbeidsmarkt met het doel een loon-prijsspiraal te voorkomen.
Tegenvallers
Dit beleid is niet zonder risico. Er zijn namelijk voortekenen dat de economie nu al aan het afzwakken is. De huizenmarkt koelt voorzichtig af door de hogere rente, door de dalende aandelenkoersen komt het vertrouwen onder druk, terwijl de stagnatie in de bouw ook leidt tot vraaguitval. De overheden moeten ook op de rem staan. In ons land heeft het kabinet een lange lijst met tegenvallers: toeslagen, vermogensrendementsheffing, energietransitie en defensie. Het geld klotst niet langer tegen de plinten en lenen wordt duurder. Een jaar geleden hield Den Haag geld over, nu is het niet langer de vraag óf men moet bezuinigen maar hoeveel er omgebogen moet worden.
Klassieke fout
De bordjes zijn in een paar maanden tijd volstrekt onverwacht verhangen. Het risico bestaat dat de overheden gaan remmen, terwijl de groei door alle externe schokken en knelpunten sowieso al aan het teruglopen is. Het is een klassieke fout. Toen het goed ging met de economie gaf de politiek het geld met bakken uit met het doel de kiezers te paaien. Diezelfde kiezer krijgt nu een koude douche. Het is om moedeloos van te worden.
Auteur: Jaap Koelewijn
Lees hier meer blogs uit de rubriek Economische outlook.
Dit artikel is verschenen in cm: 2022, afl. 5.
