Zoals elk jaar heeft Jonkergouw & van den Akker, adviseurs voor financiële communicatie, ook dit jaar een groot aantal jaarverslagen bekeken om na te gaan welke trends en ontwikkelingen zich aftekenen in de jaarverslaggeving over 2004. Dit artikel beperkt zich tot het signaleren van enkele trends; hier en daar geïllustreerd met voorbeelden.
Transparantie
De druk op bedrijven om transparanter te zijn, heeft de verslagen enorm in omvang doen toenemen. Ze zijn completer geworden maar daardoor ook ontoegankelijker. Daarom hebben enkele grote ondernemingen andere wegen gezocht om hun boodschap helder over te brengen. Het resultaat is een afzonderlijk publieksverslag, gericht op het grotere publiek en daarnaast een versie die aan alle verplichtingen voldoet en uitgebreide informatie bevat voor de professionele doelgroepen. Voorbeelden zijn Unilever, KPN, TPG, ING en Philips.
Voorwoord, profiel en strategie
Echte veranderingen en noviteiten in profiel, voorwoord en strategieparagraaf zijn niet zichtbaar. Sommige ondernemingen zien de drie onderdelen als een eenheid en plaatsen ze voorin het jaarverslag. Een voorbeeld is Shell, die zowel in profiel als voorwoord en strategie ingaat op groei door nieuwe investeringen. In het profiel is als toelichting van de divisieonderdelen het bedrag aan investeringen het belangrijkste kerncijfer.
Verder grijpen sommige directievoorzitters het voorwoord aan om in grote lijnen de strategie uit te leggen en verantwoording af te leggen over wat inmiddels is bereikt. Ahold bijvoorbeeld zet een prima verhaal neer over de totnogtoe bereikte resultaten van de ‘road to recovery’. Daarbij wordt duidelijk de reikwijdte aangegeven. Ook het voorwoord in het verslag van Nutreco is vermeldenswaard. De lezer krijgt een toegankelijke uitleg van de nieuwe strategie, compleet met de achtergronden en marktomstandigheden.
R&D-paragrafen
Innovatie, productontwikkeling en de kenniseconomie zijn in deze tijd veelbesproken onderwerpen. Daarom is het opmerkelijk dat ze nauwelijks expliciet terug zijn te vinden in de jaarverslagen. Enkele ondernemingen die van oudsher onderzoeksgedreven zijn, hebben hier wel een traditie in, zoals DSM, Akzo, Philips, Nutreco en SBM Offshore (het vroegere IHC Caland). Voor het overige blijft het aantal ‘echte’ R&D-paragrafen beperkt. Wel wordt in de verschillende divisieteksten zo nu en dan ingegaan op productontwikkelingsactiviteiten, maar zonder vaste structuur. Jammer, want het biedt wel de mogelijkheid om de onderneming op een positieve manier te profileren.
IFRS
Sinds begin dit jaar zijn alle beursgenoteerde ondernemingen en financiële instellingen verplicht hun cijfers op basis van IFRS te rapporteren. In de aanloop naar de publicatie van de eerstekwartaal- en halfjaarcijfers geven veel ondernemingen in hun jaarverslag een overzicht van de impact van IFRS op de jaarcijfers van 2004. In de meeste gevallen is dit overzicht achterin de jaarrekening geplaatst. In deze ‘herrekening’ van de winst en het eigen vermogen gaat veel aandacht uit naar posten zoals pensioenverplichtingen, goodwill, immateriële vaste activa en off-balance verplichtingen. Met name bij deze posten kan de papieren impact op het resultaat aanzienlijk zijn. De overzichten zijn een sterke verbetering vergeleken met vorig jaar, toen bijna geen enkele onderneming aandacht besteedde aan IFRS. Overigens is Fugro de enige onderneming die de ‘gewone’ jaarrekening al op basis van IFRS rapporteert en achterin de jaarrekening een reconciliatie geeft naar NL Gaap.
Corporate governance
Een paar jaar geleden omvatte corporate governance weinig meer dan een in formele taal geschreven, weinig informatief verslag van de raad van de commissarissen. Nu is het een vele pagina’s tellend verslag over de vorderingen omtrent de code-Tabaksblat, beloning, risicobeheersing, et cetera. In sommige verslagen is het dermate uitgedijd dat de verhouding tussen operationeel directieverslag en corporate governance zoek lijkt. Biotechbedrijf Crucell bijvoorbeeld besteedt liefst dertig pagina’s aan dit onderwerp, tegen achttien pagina’s profiel, strategie en directieverslag.
Code-Tabaksblat
Nagenoeg alle beursgenoteerde ondernemingen wijden meerdere pagina’s<
