Het thema van de Nationale Controllersdag is ‘nieuwe kansen in onzekere tijden.' De crisis ligt achter ons en we kunnen weer vooruit kijken. Tijd voor optimisme. Of toch niet? Jaap Koelewijn, spreker op de Nationale Controllersdag, waarschuwt dat we niet te vroeg moeten juichen. ‘De maatregelen zijn deels cosmetisch, het is de vraag of de werkelijke oorzaak wel afdoende is aangepakt. Ook controllers moeten zich bezinnen. Je integriteit kun je maar één keer verkopen.'
Door: Bianca Minkman
De economie herstelt redelijk, sneller dan verwacht. Dat moet Jaap Koelewijn, spreker op de Nationale Controllersdag, toegeven. Er gloort weer hoop voor het bedrijfsleven. Koelewijn bekijkt de situatie echter met argusogen. ‘Het is nog maar kort geleden dat we ons met zijn allen akelig dicht langs de rand van de afgrond bewogen. Het gevaar is nog niet geweken. Sterker nog, je ziet dat we weer vervallen in oude patronen. Institutioneel is de crisis nog onvoldoende achter ons en dat baart mij zorgen.' Koelewijn is geen pessimist maar realist. Als directeur van bureau Financieel Denkwerk en deeltijd hoogleraar corporate finance aan de Business University Nyenrode heeft hij kennis, kijk op de praktijk en dus recht van spreken.
Gebrekkig toezicht
‘Ik constateer dat er nog steeds onvoldoende toezicht is op banken en dat bedrijven nog steeds met moeite krediet kunnen krijgen. Het toezicht moet echt fundamenteel worden aangepakt. Veel meer coördinatie en internationale samenwerking is noodzakelijk. Een knelpunt is ook het gebrekkige toezicht op rating agencies. Dat moet echt beter. We gaan vrolijk door met verhandelen van leningen. Dat geeft mij het gevoel dat over twee, drie jaar, het hele feest van voren af aan begint.'
Attitude
Hebben we dan helemaal niets geleerd? Dat ook weer niet, gelukkig. Koelewijn: 'Je ziet wel dat het besef is doorgedrongen dat we niet meer zonder meer kunnen vertrouwen op allerlei modellen. Ook groeit het besef dat de factor menselijk gedrag van grote invloed is geweest en dat de attitude wezenlijk moet veranderen. Dan doel ik op de perverse bonussen en de eenzijdige focus op winst. Maar ook hier geldt weer: de fundamentele discussie moet nog gevoerd worden. Het bankwezen moet rigoureus geherstructureerd worden. Hoe? Het instellen van Europees toezicht is essentieel, ook voor rating agencies. Banken en bedrijfsleven moeten zich niet blindstaren op modellen maar risico's inhoudelijk beter inschatten. Dat betekent dus ook verantwoordelijkheid nemen en daar schort het nog aan.'
Verantwoordelijkheid
Banken zitten echter niet te wachten op te veel invloed van toezichthouders. Voorzitter Boele Staal van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) ergert zich groen en geel aan de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Hij vindt dat de AFM als toezichthouder achter de schermen instellingen moet controleren en zich niet voortdurend moet mengen in het politieke debat. Dat stelt Staal in een interview met Het Financieele Dagblad op 26 april 2010. Toezichthouder AFM ligt in de clinch met de NVB over een code waaraan banken zich zouden moeten houden. De AFM vindt dat vrijwillige afspraken niet ver genoeg gaan en pleit voor wetgeving. Is dat dan de oplossing? Koelewijn: ‘Uiteindelijk niet. Het is de aloude reflex om meer procedures, protocollen en regels op te stellen. De oplossing ligt echter in de bereidheid van bedrijven en banken om zich te laten disciplineren door een externe partij. Niet omdat dat moet vanwege regels, maar omdat partijen daar zelf nut en noodzaak van inzien. Het gaat om bewustzijn, verantwoordelijkheid nemen en dat is niet altijd eenvoudig. Een duidelijke taakverzwaring voor Raden van Commissarissen is essentieel. Ze moeten veel meer inhoudelijk op de hoogte zijn en eerder ingrijpen. Toezichthouder is geen erebaantje dat je er even bij doet. De vrijblijvendheid moet er echt af.'
Te dienstbaar
Koelewijn bestrijdt het idee dat de crisis ons heeft overvallen. ‘Financials die ik spreek, zagen de crisis allemaal aankomen. Maar wie doet er wat? We moeten af van het idee dat iemand anders er wel verantwoordelijk voor is en het wel regelt. In het bedrijfsleven betekent dat voor controllers: rug recht houden, dat is het enige recept tegen de kwaal. Controllers zijn nu nog te vaak een verlengstuk van de directie. Ze zijn te vaak dienstbaar. Maar wat ben je dan waard als controller? Vraag je af of je wel past in een bedrijf waar ze niet echt prijs stellen op kritiek van een controller. Je bent er zelf bij! Ook dat is verantwoordelijkheid nemen. Meer naar buiten kijken en kritisch durven zijn.'
Wat wil Koelewijn de bezoekers op de Nationale Controllersdag meegeven? ‘Zie de onzekere tijden als kans om je waar te maken. Meer dan ooit is het nu het moment voor de controller om zijn verantwoordelijkheid te pakken. Dan voeg je echt waarde toe voor de organisatie waar je werkt.'
Kom ook naar de Nationale Controllersdag! Op 17 juni in 't Spant te Bussum.
Meer informatie en aanmelden: www.kluwerfinancieelmanagement.nl/controllersdag
