Het debat rond (het uitbreiden van) de rechten van aandeelhouders is wereldwijd nog altijd gaande. In 2010 werd in Amerika de Dodd-Frank Financial Reform Act aangenomen in een poging om aandeelhouders meer controle te geven ten aanzien van het nomineren/aanwijzen en vervangen van bestuursleden. De Dodd-Frank wetgeving maakt deel uit van een poging om managers en bestuursleden meer aansprakelijk te kunnen houden voor hun acties.
Uit deze wetgeving blijkt impliciet dat de rechten van aandeelhouders kunnen worden gezien als een belangrijk mechanisme voor het terugdringen van fouten en fraude in de financiële verslaggeving.
Gregory Martin van de University of Colorado deed onderzoek naar trends in het (financiële) verslaggevingsgedrag onder wisselende rechten van aandeelhouders. Het onderzoek weerspreekt de implicatie dat meer aandeelhoudersrechten leiden tot een hogere kwaliteit van financiële verslagen. De resultaten van de studie zijn gepubliceerd in de paper Trends in Financial Reporting: Shareholder Rights as a Poor Solution to Financial Reporting Abuses.
Voorstanders
Voorstanders van meer aandeelhoudersrechten stellen dat uitbreiding van de rechten van aandeelhouders van kritiek belang is in het dwingen van het management dan wel bestuur tot het uitvoeren van governance arrangementen die anders door het management en/of bestuur zouden worden afgewezen.
In dit geval zou het uitbreiden van de rechten van aandeelhouders ook ander managementgedrag kunnen beïnvloeden, zoals discretie in het rapporteren van financiële informatie. Op deze wijze zouden aandeelhoudersrechten kunnen fungeren als een effectief governance mechanisme dat ervoor zorgt dat (winst)manipulatie in de financiële verslaggeving (earnings management) wordt teruggedrongen.
Gecompliceerder
Volgens Martin ligt het allemaal echter net iets gecompliceerder. Het uitbreiden van de rechten van aandeelhouders zou zelfs kunnen leiden tot een toename van manipulatie en earnings management. Invloedrijke aandeelhouders zullen hoogstwaarschijnlijk inderdaad het earnings management beperken wanneer dit leidt tot voordelen voor de managers/bestuursleden maar nadelig is voor de aandeelhouders.
Het is echter niet duidelijk of en in hoeverre earnings management daadwerkelijk nadelig of schadelijk is voor aandeelhouders. Aangezien earnings management kan leiden tot onder meer een hogere stockprijs en lagere schuldkosten, oftewel een hogere bedrijfswaarde, kan het zo zijn dat aandeelhouders juist de voorkeur geven aan hogere niveaus van earnings management.
De voordelen die met earnings management bereikt kunnen worden wegen in dit geval zwaarder dan de potentiële nadelen die voor de aandeelhouders aan earnings management kleven. Daarbij merkt Martin op dat het vermogen van aandeelhouders om de verslaggevingsbeslissingen van managers te beïnvloeden niet direct meetbaar is, waardoor het effect van aandeelhouders op het management moeilijk is te isoleren.
Andere factoren
De aandeelhoudersrechten vormen slechts een onderdeel van de algehele governance van een bedrijf. Ook andere factoren spelen een rol ten aanzien van de corporate governance. Sommige governance factoren staan buiten het bedrijf of de bedrijfseigenaren, denk bijvoorbeeld aan de externe regulering door de overheid.
Ook zijn er interne factoren die een rol spelen, zoals de auditorkeuze en het bestuurslidmaatschap, hoewel deze factoren beïnvloed kunnen worden door regulering. Deze andere governance factoren verdoezelen in hoeverre aandeelhouders nu daadwerkelijk de verslaggevingsbeslissingen van managers kunnen beïnvloeden.
Onderzoeksresultaten
Uit de onderzoeksresultaten blijkt inderdaad dat aandeelhouders graag een oogje toeknijpen bij managerieel opportunisme wanneer zij ook persoonlijk profiteren van earnings management, ondanks de potentiële nadelen. Politici en regulatoren die een uitbreiding van de rechten van aandeelhouders zien als de oplossing voor foutieve en frauduleuze financiële verslaggeving moeten dit tegenstrijdige effect absoluut in overweging nemen, zo stelt Martin.
Hierbij waarschuwt hij ervoor dat zelfs wanneer de algehele kwaliteit (en waargenomen betrouwbaarheid) van het financiële verslag in het gedrang komt, aandeelhouders nog steeds (tijdelijk) kunnen profiteren van earnings management. Een hogere accountability (verantwoordingsplicht) aan aandeelhouders leidt dus niet automatisch tot kwalitatief betere financiële verslagen.
Sterker nog, de onderzoeksbevindingen tonen aan dat regulering of structurele kapitaalmarkt beslissingen puur gericht op het versterken van de rechten van aandeelhouders, juist kunnen leiden tot financiële verslagen van een mindere kwaliteit.
Complex
Martin stelt dat manager discretie in de financiële verslaggeving erg complex ligt. Er is sprake van vele tegenstrijdige drijfveren en krachten die tegelijkertijd hun invloed uitoefenen. Het is daarom belangrijk dat er nog meer onderzoek plaatsvindt waarbij men op preciezere wijze de factoren identificeert en documenteert die de managementbeslissingen op het terrein van financiële verslaggeving beïnvloeden.
Trends in Financial Reporting: Shareholder Rights as a Poor Solution to Financial Reporting Abuses, University of Colorado, maart 2011
Kijk voor meer onderzoeken in de Kluwer Research Base
