In het Tijdschrift Controlling van mei 2011 geeft prof.dr. E.J. Vosselman, hoogleraar Auditing aan de Radboud Universiteit Nijmegen, aan dat er een ethisch tekort is voor controllers. Hij concludeert dat de ‘strong controller' niet kan bestaan, vanwege een onvermijdelijke 'bias' naar het eigen belang. Als oplossing stelt hij een strikte scheiding voor tussen de rollen van ‘engaged supporter' van het business unit management en degene die de neutraliteit van de informatievoorziening waarborgt.
Wij zijn het niet eens met deze door prof. Vosselman aangedragen oplossing. Organisaties kunnen alleen echt succesvol zijn als alle medewerkers zich volledig hebben gecommitteerd aan (de doelen van) de organisatie. Het splitsen van functies/rollen ten behoeve van neutraliteit is een theoretische optie. Geen enkele organisatie kan zich veroorloven medewerkers te hebben die zich langs de zijlijn opstellen om te kijken hoe de rest van de organisatie bezig is de wedstrijd te winnen. Wij zijn van mening dat je bias niet moet ontkennen en zeker niet moet proberen een schijnoplossing te creëren.
Daarnaast bestaat er nog de waarborg voor het maatschappelijke verkeer, doordat de openbare accountant objectief vaststelt dat de jaarcijfers betrouwbaar zijn. Daaruit blijkt dat het 'ethische tekort' van de controller niet automatisch tot een onjuiste of onvolledige weergave van de jaarcijfers leidt.
Etisch bewustzijn
Wij zijn van mening dat verbetering van de kwaliteit en waarde van cfo's en controllers vooral ligt in een versterking van het ethisch bewustzijn en handelen. In die zin zijn wij het eens met prof. Vosselman dat het van het grootste belang is om accountants in business, die vaak werkzaam zijn als cfo of controller, meer lessen in ethiek te geven. Wij denken wel dat er meer nodig is dan alleen lessen.
Het is voor accountants in business noodzakelijk om beter te leren begrijpen hoe het kan dat goede mensen toch ‘verkeerde' keuzes maken. Dit begrip kan er voor zorgen dat we onze beslissingen anders en beter gaan afwegen en onze relaties met verschillende partijen anders gaan structureren. Het verhoogde begrip van het (onbewuste) eigenbelang kan helpen om meer bewust verantwoordelijkheid te nemen. Dat is waar we onze energie op willen richten en dat is ook wat wij gaan doen voor accountants in business. Ethiek staat hoog op onze agenda en wij zijn recentelijk gestart met een interventieprogramma, om onze leden te ondersteunen bij het nemen van deze bewuste beroepsverantwoordelijkheid.
Vertrouwenspersonen
Onze leden kunnen al langer terecht bij vertrouwenspersonen die hen kunnen helpen objectief naar morele dilemma's te kijken. Wij merken dat hiervan in het verleden helaas nog weinig gebruik is gemaakt, terwijl het een sterk hulpmiddel kan zijn voor accountants in business die vaak in eenzame posities hun functie uitvoeren. Op onze laatste algemene ledenvergadering was ethiek het hoofdthema en hebben wij één van deze vertrouwenspersonen het podium gegeven. De hoge opkomst is een bewijs dat ethiek leeft binnen de beroepsgroep.
Middels workshops en trainingen willen wij de accountants in business ondersteunen bij het bewuster herkennen en nemen van hun verantwoordelijkheid. Door regelmatige publicaties zullen wij hen helpen met de Verordening Gedragscode (VGC) om te gaan. De VGC stelt dat van de accountant in business wordt verwacht dat hij in zijn werkomgeving een op ethische principes gebaseerde cultuur bevordert. Zoals uit onderzoek blijkt zou dit alleen al meer ethisch handelen bevorderen. En wij gaan verder. De VGC gaat uit van vijf fundamentele beginselen: Integriteit, Objectiviteit, Deskundigheid & Zorgvuldigheid, Geheimhouding en Professioneel gedrag. Wij zullen deze specifiek voor de accountants in business nader duiden, zodat zij concrete handreikingen krijgen om hier meer inhoud en invulling aan te kunnen geven.
Ook gaan we praktisch met de leden aan de slag. We organiseren dit najaar een reeks dilemmaworkshops en we zullen best practices gaan publiceren rondom zaken die spelen op het gebied van ethisch gedrag.
Ondersteunen
Kortom: ons interventieprogramma is erop gericht om accountants in business te ondersteunen bij persoonlijk ethisch gedrag en de rol die zij vervullen binnen hun organisatie. Niets helpt beter om een organisatie ethisch te laten handelen dan gedreven medewerkers die zich ethisch verantwoord inzetten om de doelstellingen van de organisatie te helpen verwezenlijken. Daar leveren wij graag een bijdrage aan.
*
Lezersreactie uit Tijdschrift Controlling 9 van G. M. van de Luitgaarden RA, voorzitter ledengroepbestuur Accountants in Business van de NBA (Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants). Contact: http://www.nba.nl/
Gabriël van de Luitgaarden reageert hiermee op de column van Ed Vosselman uit Tijdschrift Controlling 2011, afl. 5, met als titel Controllership en het ethisch tekort.
Download dat artikel via de link hieronder.
