De wet biedt een scala aan mogelijkheden om een wederpartij die zijn verplichtingen niet kan nakomen alsnog tot nakoming te dwingen of vervangende schadevergoeding te laten betalen. Hierbij kan zelfs een rechterlijke tussenkomst uitkomst bieden. Het is echter geen uitzondering als in de praktijk blijkt dat de juridische kosten het belang overschrijden.
Een andere denkbare situatie is dat de wederpartij die na een veroordelend vonnis geweigerd heeft een factuur te betalen, plotseling failliet is gegaan. Zulke situaties zijn lastig te voorkomen. Juist daarom kan het van belang zijn om te weten hoe het risico zodanig kan worden verminderd dat nakoming of schadevergoeding bij de rechter moet worden gevorderd. Dit artikel beperkt zich tot de situatie waarin de wederpartij een betalingsverplichting heeft waaraan hij mogelijk niet kan voldoen.
Effectieve methode
Een veelgebruikt zekerheidsinstrument is het eigendomsvoorbehoud, dat in een overeenkomst of in de algemene voorwaarden wordt opgenomen. Dit is een zeer eenvoudige en vaak effectieve methode om zekerheid te bewerkstelligen. Het eigendomsvoorbehoud houdt in dat een leverancier een zaak levert, maar dat het (juridische) eigendom op deze zaken pas overgaat als een bepaalde tegenprestatie is vervuld. Let wel dat deze tegenprestatie gerelateerd moet zijn aan de goederen waar het eigendomsvoorbehoud op van toepassing is en zal dus meestal betaling zijn van de verkochte en geleverde zaken. Een voorbehoud van een andere prestatie zal als niet geldig zijn.
In het geval dat de wederpartij zijn tegenprestatie – meestal betaling – niet nakomt, zullen de geleverde zaken nog aan de schuldeiser toebehoren. In de praktijk houdt dit in dat de schuldeiser bij de schuldenaar langs kan gaan om de zaken waar het voorbehoud op rust terug te halen; dit uiteraard op kosten van de schuldenaar. Ook zal de overeenkomst worden beëindigd. Het dreigen met het terughalen van de geleverde zaken kan een goed drukmiddel zijn om de schuldenaar alsnog te laten betalen.
Praktische problemen
Bij een eigendomsvoorbehoud kunnen echter enkele praktische problemen ontstaan, waar niet direct een juridische oplossing voor bestaat. Wel kunt u hier bij voorbaat rekening mee houden om deze problemen zoveel mogelijk te voorkomen.
Ten eerste is het mogelijk dat de koper de geleverde zaken direct verwerkt in een productieproces, met als gevolg dat het eigendomsvoorbehoud is komen te vervallen. Dit gaat dus niet over op de goederen die gemaakt worden van de geleverde zaken. Het is voor de leverancier van belang om vooraf te onderzoeken wat er met de geleverde zaken gebeurt om te voorkomen dat hij alsnog met lege handen komt te staan.
Ten tweede kunnen de geleverde zaken zodanig van aard zijn dat deze op een stapel met andere soortgelijke zaken eindigen en niet meer te herkennen zijn. Het gevolg is dat de leverancier geen onderscheid meer kan maken en is het terughalen van zijn eigen zeer lastig of zelfs onmogelijk. Indien mogelijk kunt u dit risico eventueel voorkomen door de geleverde zaken te kenmerken door middel van bijvoorbeeld een productcode.
Ten derde kan het zijn dat de schuldeiser niet wil meewerken aan het afgeven van de producten wanneer hij om wordt gevraagd. Indien dit zich voordoet, heeft de schuldenaar met zijn eigendomsvoorbehoud geen wettelijk recht om de afgifte af te dwingen. Dit zal dan alsnog via de rechter gevorderd moeten worden.
Faillissement
Ondanks genoemde praktische problemen, heeft het eigendomsvoorbehoud ook een groot voordeel. In geval van faillissement van de schuldeiser, heeft degene met een eigendomsvoorbehoud een bijzondere positie ten opzichte van andere schuldeisers. De eigenaar van de zaken is namelijk bevoegd om afgifte daarvan bij de curator te eisen. Hierbij heeft de curator wel de mogelijkheid om een zogeheten afkoelingsperiode in te lassen van maximaal twee maanden, om eerst de boedel van de failliete schuldeiser te kunnen inventariseren voordat hij tot afgifte van de zaken overgaat.
Het eigendomsvoorbehoud is al met al een vrij eenvoudig middel dat strekt tot zekerheid en door leveranciers gemakkelijk in de overeenkomst of algemene voorwaarden kan worden opgenomen. Bij dit laatste dient er uiteraard wel op gelet te worden dat de algemene voorwaarden ook daadwerkelijk van toepassing zijn. Het is echter ook een rechtsinstrument dat zijn zwakke punten kent. Het is daarom aan te bevelen om goed te inventariseren wat er met de zaken gebeurt na levering, om te voorkomen dat ze verdwijnen in een eindproduct of niet meer te onderscheiden zijn. Als u hier rekening mee houdt, kan een eigendomsvoorbehoud een treffend drukmiddel zijn om betaling van de geleverde zaken af te dwingen.
*
Auteur: Hjalmar Florijn
*
Dit artikel is afkomstig uit Tijdschrift Administratie
