Een eed voor controllers? slechte ontwikkeling!

Er komt een ‘bankierseed’ voor alle bankmedewerkers die klantencontacten hebben. In het verleden heb ik hier al eens wat over geschreven en ging ik er nog van uit dat die ‘flauwekul’ als symboolwetgeving wel zou overwaaien. Helaas moet ik toch constateren dat dit dus niet het geval is.

Ik begin maar bij ‘de eed of belofte in de financiële sector’, kortweg wel de ‘Bankierseed’ genoemd. Ziet u het al voor u dat de nieuwe – commerciële – medewerkers, zoals baliemedewerkers en callcenter werkers zweren: ‘Zo waarlijk helpe mij God Almachtig!’, of beloven dat zij een zorgvuldige afweging zullen maken tussen alle belangen die bij de financiële instelling zijn betrokken, te weten die van de klanten, de aandeelhouders, de werknemers en de samenleving waarin de organisatie opereert en dat in die afweging dan het belang van de klant centraal (!) wordt gesteld.

Genoeg mogelijkheden
De ‘calculerende klant’ wenst producten zo goedkoop mogelijk aan te schaffen. Het deelbelang van de klant kan nimmer primair worden gesteld. In dit geval zijn financiële instellingen het beste gebaat bij het goed functioneren van de markt, waar transparantie en volledige concurrentie heerst. Er zijn genoeg mogelijkheden om medewerkers te wijzen op verantwoord gedrag, zoals bijvoorbeeld door de wel erg ruim geïnterpreteerde zorgplicht en principes uitgewerkt in het personeelsreglement en gedragscodes.

Mijn principiële bezwaren richten zich op de volgende punten:

• Het is redelijk profaan en gratuit om een economisch probleem te koppelen aan de hoogste moreel-ethische waarde van het individu om door een eed God aan te roepen. Bij puur maatschappelijk functies kan een eed wel nadrukkelijk een waarde hebben, maar niet in een commerciële omgeving. Om nu in de private sector steeds meer een beroep te doen op een eed, dan wel op een beloften komt voort uit de trend naar verdere secularisatie. We zien dit fenomeen helaas nu opdoemen in allerlei terreinen.
• De kwestie van de bovenmatige bonussen en het slijten van ingewikkelde financiële producten die de niet ingevoerde leek niet begrijpt, is eerder een kwestie van het uitoefenen van adequaat toezicht door de toezichthouder op de ´license to operate´. Het probleem van ‘ moral hazard’, is dat financiële instellingen in wezen kunnen doen wat ze willen en dat uiteindelijk de gemeenschap er voor moet opdraaien (´too big to fail´). Beide geadresseerde problemen zijn nog steeds niet goed opgelost. De gedachte van het opsplitsen van banken om zodoende de algemene maatschappelijke nutsfunctie tot uitdrukking te laten komen is toch weer verstomd. Ook heeft de minister van financiën die de plannen van het afstoten van de staatsbank aankondigde daar niets over gezegd. Gemiste kans!
• Als wij banken een onderdeel van de markt zien, dan gelden er marktordeningsprincipes. Het streven van organisaties is toch het creëren van aandeelhouderswaarde en niet het introduceren van het vage en onduidelijke begrip van klantwaarde. Prima als de politiek dat zou willen, maar dan niet in een commerciële en marktgeordende omgeving. Wees dan ook flink maak er dan een van ouds bekende Nutsspaarbank van.
• Wordt eenzelfde pad gekozen dan ook voor marketingmanagers die moeten gaan beloven om te handelen in het belang van de klant ,of voor personeelsmanagers, technici? Kortom een soort algemene MVO-eed voor iedereen. Dit lijkt een heilloze weg.
• Wij krijgen op zeker moment ook Islamitische banken of commerciële medewerkers met een Moslim achtergrond. Moeten die dan de waarden van Allah gaan aanroepen, of zullen zij uit religieuze overwegingen daar bezwaar tegen gaan maken? De nieuwe organisatie het ‘College Rechten van de Mens’ (oud: commissie ‘Gelijke Behandeling’) kan zich er dan over gaan buigen.

Een ander punt is dat de politiek dit aspect van economische ordening zou willen regelen door middel van het introduceren van het afleggen van een eed of belofte in de private sfeer. Een principieel en uitermate slechte ontwikkeling. Het lijkt toch niet te ver gezocht om te constateren dat bepaalde ideologische bewegingen de ‘handel en wandel’ van het individu modelleren naar verfoeilijke beginselen door middel van een eed. In het vrije denken hoort dit gelukkig niet thuis.

Controllers
Nu naar de controllers. De studenten ontvangen op zeker moment het EMFC-diploma en laten zich daarna inschrijven in het RC-register. Zien wij het al voor ons. Er is van alle opleidingen een behoorlijke poule van kandidaat RC’ers. In de ceremonie moet dan de eed of belofte ten overstaande van de voorzitter worden afgelegd: ´…ik zweer of beloof dat ik als controller de hoogste ethische standaarden (‘welke zijn dat?’) van het vak (‘hoe is dat gedefinieerd?’) in acht zal nemen en integer (‘wat is dat?’) zal rapporteren…´. Er zal eerst een aantal artikelen in MCA moeten verschijnen om het nut daarvan te gaan bepleiten (´en dan aan te geven dat ik het totaal verkeerd zie’), daarna moet er een commissie komen die de tekst, regels en procedures gaat opstellen, vervolgens moeten de leden zich erover gaan buigen.

En als blijkt dat een gewaardeerde RC-er zich niet aan de eed of belofte heeft gehouden. Wat dan? Moet hij of zij dan worden gestraft, want ‘na de zonde komt toch de straf’. Wordt dit dan een oordeel voor de Raad van Tucht? Als lid van dat college zoeken wij daar nog steeds onze weg. Gaat de raad dan stellen: ‘geachte Registercontroller, u heeft zich niet aan de eed of belofte gehouden’. Is dat voor het schenden van de eed niet erg profaan. Moet de controller dan uit het register worden geschrapt? Wie weet!

Als er ergens binnen onze geledingen misschien personen zouden zijn die zich willen spiegelen aan de ‘bankierseed’, met als doel een mogelijk zuiverende werking in onze beroepsgroep, laten die dan onmiddellijk met andere suggesties komen.