‘Autonomie verdien je met een goede uitleg’

Financieren via de openbare kapitaalmarkt is terug van (nooit) weggeweest. Niet dat het Nederlandse bedrijfsleven meteen massaal de effectenbeurzen bestormt; aloude obstakels verdwijnen niet zomaar. ‘We gaan ze wel te lijf’, zegt Maurice van Tilburg, de nieuwe ceo van Euronext Amsterdam. ‘We zoeken oplossingen die aansluiten bij de Nederlandse situatie: de behoeftes zoals die hier en nu bij ondernemingen en investeerders leven.’

Regeldruk, transparantie-eisen, hijgerige aandeelhouders, gebrek aan liquiditeit, angst voor een overname… De lijst met mogelijke bezwaren tegen een beursnotering kan eindeloos lang zijn en zeer divers van samenstelling. Bedrijven en ondernemers die altijd de openbare kapitaalmarkt zullen mijden, putten er naar behoefte uit. Voor de een is extreme koersvolatiliteit een schrikbeeld, de ander ziet reputatierisico’s opdoemen, een derde krijgt angstvisioenen bij het gegeven van ‘anonieme’ aandeelhouders.
Maurice van Tilburg, de kersverse ceo van Euronext Amsterdam, kent de bezwaren uiteraard. ‘Het zijn vaak deelaspecten die worden uitvergroot. Ga je er dieper op in dan blijkt het in negen van de tien gevallen niet te gaan om issues die typerend zijn voor een beursnotering. Immers: bij élke vorm van financiering zal de cfo zijn stakeholders moeten informeren en zal hij hen kwijting moeten vragen.’
Bankfinanciering, informal investors, private equity, crowdfunding: het gaat telkens weer om de kwaliteit van het inzicht in de financiën en de uitleg die daarbij gegeven wordt, benadrukt Van Tilburg. ‘Of je nu om tafel zit met een investeerder, praat met de bank of discussieert met analisten: de cfo moet in de praktijk altijd alles kunnen uitleggen. De vorm van het gesprek kan verschillen, de inhoud zal hetzelfde zijn.’

Schone taak
Telkens zal ook het resultaat van dat gesprek de vrijheid bepalen die het bedrijf heeft (en houdt) om de eigen koers uit te stippelen. ‘Autonomie verdien je met een goede uitleg’, stelt Van Tilburg. ‘Je krijgt alleen vrijheid om te opereren zoals je wilt door duidelijk te maken wat je aan het doen bent en waar dat toe leidt.’ Waarbij een schone taak is weggelegd voor de cfo. ‘De goede cfo onderscheidt zich in dit opzicht. De goede cfo heeft niet alleen een diep inzicht in de cijfers, hij heeft ook een diep begrip van de business, zodat hij als geen ander strategie en financiële planning met elkaar kan verbinden.’
De kunst van het uitleggen is voor financials des te belangrijker geworden, omdat financiering niet meer weg te denken is als inherent onderdeel van de strategie. ‘Hoe en in welk tempo willen we groeien, hoe en in welk tempo willen we investeren? Daar moet je voortdurend over nadenken. Keuzes die nu aantrekkelijk lijken, kunnen beperkend zijn voor later.’

Lokken
Financiering via de effectenbeurs is dan een van de mogelijkheden – niet meer en niet minder dan dat, zegt de Euronext-ceo. ‘Dat wij ernaar streven zoveel mogelijk bedrijven naar de beurs te lokken, dat is te simpel voorgesteld. Wat wij willen is dat Nederlandse bedrijven te allen tijde in hun kapitaalsbehoefte kunnen voorzien. Een spectrum aan mogelijkheden is daarvoor beschikbaar en een aantal daarvan bieden wij aan. En dat willen we dan wel zo goed mogelijk doen.’
De aantrekkelijkheid van een beursnotering ligt voornamelijk in de zichtbaarheid van de onderneming, in combinatie met structurele en efficiënte toegang tot de kapitaalmarkt en de mogelijkheid in een index te worden opgenomen, zodat nieuwe categorieën investeerders bereikt kunnen worden. Van Tilburg: ‘Het zijn meestal de ipo’s die de blikvangers zijn, maar in de praktijk bewijst de beurs vooral ook zijn waarde met vervolgemissies. In 2014 is daarmee via Euronext meer dan honderd miljard euro opgehaald!’

Risico-allergie
De beursgang van Lucas Bols en Grandvision en de aankondiging van Refresco’s beursgang waren begin dit jaar signalen dat de openbare kapitaalmarkt ook in Nederland opleeft. Van Tilburg ziet wel belangrijke verschillen met de periode voorafgaand aan de financiële crisis. ‘Het denken over risico is veranderd. Dat is op zichzelf een goede zaak, als daarmee het nemen van buitensporige risico’s wordt voorkomen. Maar het kan ook uitlopen op risico-allergie en dat is volgens mij niet nodig. Risico is inherent aan ondernemen. Het is een misverstand dat je dat risico moet ontlopen. Dan vergeet je dat stilzitten ook een risico is.’
Het gevolg is wel dat de regeldruk sterk is toegenomen – en die was, voornamelijk door IFRS, al niet gering. Het is een van de punten waaraan Van Tilburg de komende maanden veel aandacht wil schenken. ‘Wie een bedrijf leidt, moet volgens mij twee dingen doen: heel hard werken en heel goed luisteren. Ik voer momenteel gesprekken met allerlei partijen die betrokken zijn bij de beurs. We zijn het erover eens dat de toegang voor middelgrote en kleinere bedrijven tot Euronext Amsterdam beter kan. Met het oog daarop zijn we al gestart met Enternext, een servicemodel dat deze bedrijven ondersteunt in hun zoektocht naar financiering. Ik hecht er echter aan die plannen heel goed te reviewen. Ik wil namelijk dat wat we met Enternext aanbieden, heel goed aansluit op de Nederlandse markt, de Nederlandse situatie. Ik wil dat we gaan voorzien in de behoeftes zoals die hier en nu leven. Geen half werk: het moet passen.’

Knoppen
De plannen zullen niet van vandaag op morgen gereed zijn. ‘Ten eerste omdat het niet eenvoudig is. Het is geen kwestie van draaien aan een of twee knoppen. Ik zei al dat men vaak deelaspecten van het probleem uitvergroot en die dan presenteert als het probleem. Maar het vraagstuk is toch echt complexer dan dat.
‘Ten tweede is het niet alleen aan ons. Ten aanzien van veel onderwerpen geldt dat we wel de ambitie kunnen hebben ons daarmee te bemoeien, maar feitelijk liggen ze niet – of niet voor honderd procent – binnen onze invloedssfeer. Fiscaal beleid, verslaggevingsstandaarden, dat soort zaken. Dan is het een kwestie van praten, discussiëren, luisteren… Proberen andere partijen te overtuigen…’
Met enige spijt zegt Van Tilburg dat hij niet concreter kan zijn. ‘Voordat we iets kunnen aankondigen, moeten we dit echt goed uitzoeken. De stap van inventariseren naar actie is daarom niet een-twee-drie gezet.’

Combineren
Door de aantrekkelijkheid van de beurs voor middelgrote en kleinere bedrijven te vergroten wil Euronext Amsterdam zijn stevige plek in het Nederlandse financieringslandschap behouden. De opkomst van alternatieve financieringsvormen doet daar niets aan af. ‘Diversiteit juichen wij alleen maar toe’, zegt Van Tilburg, ‘dat sluit ook aan bij de behoefte van ondernemingen aan risicospreiding te doen door het combineren van financieringsinstrumenten. Dat doen ze bijvoorbeeld ook geografisch: bedrijven die aanwezig zijn in uiteenlopende markten, financieren zich steeds vaker ook lokaal.’
Veel alternatieven ontwikkelen zich ‘aan de onderkant’ van de markt, met name crowdfunding. Euronext zal zich daar niet te snel mee verbinden, denkt Van Tilburg. ‘Uiteraard houden we heel goed bij wat er op de markt gebeurt en we praten daar geregeld over. De omvang van crowdfunding is echter beperkt en bovendien is het veelal ongereguleerd. Ik kan me wel eens verbazen: bijvoorbeeld als ik zie dat een investeerder een belegging in officieel genoteerde aandelen mijdt vanwege het risico, maar wel via crowdfunding in zonnepanelen stapt. Het ligt niet meteen op de weg van een beursbedrijf als het onze zich daarmee te verbinden.’

Marktkapitalisatie op niveau van voor de crisis
Euronext ontstaat in 2000 door de fusie van de beurzen van Amsterdam, Brussel en Parijs. In 2002 voegt de beurs van Lissabon zich bij de groep en in dat jaar wordt ook de Londense optiebeurs LIFFE overgenomen. Nadat in 2005 overname van de London Stock Exchange mislukt, volgt in 2007 de fusie met de beurs van New York, met NYSE Euronext als resultaat. Eind 2012 meldt de Amerikaanse grondstoffen- en energiebeurs Intercontinental Exchange (ICE) zich als koper voor NYSE Euronext, waarbij wordt aangetekend dat de Europese activiteiten zullen worden afgestoten. Juni 2014 resulteert dat in een beursgang van het ‘oude’ Euronext.

De financiële crisis is op de beursvloer dan praktisch voorbij. De marktkapitalisatie van Euronext en Alternext Amsterdam kreeg in 2008 een enorme klap (van 654 miljard euro naar 279 miljard euro), maar nam de laatste jaren (494 miljard in 2012, 593 miljard in 2013) weer gestaag toe. Eind 2014 is de marktwaarde van alle ‘Amsterdamse’ effecten met 650 miljard euro weer praktisch op het niveau van vlak voor de crisis.
Die voorspoed wordt ook weerspiegeld in de beurskoers van Euronext. Die liep in de tweede helft van 2014 met 65 procent op. Het bedrijf maakte in 2014 een operationele winst van 208,8 miljoen euro, bij een omzet van 458,5 miljoen.

CV Maurice van Tilburg
Maurice van Tilburg (1971) studeerde informatica aan de HTS en volgde daarna de postdoctorale opleiding IT Audit aan de Vrije Universiteit. ‘Ik ben zeer geïnteresseerd in de manier waarop de doelstellingen van een bedrijf worden ondersteund door de kwaliteit van diensten, processen en systemen’, zegt hij. ‘Technologie speelt daarbij een cruciale rol, die is bepalend voor de betrouwbaarheid van de cijfers die uit die systemen komen.’ Hij ging in 1995 werken bij de toenmalige EOE Optiebeurs in Amsterdam. Daarna werd hij gevraagd om bij het afwikkelingsbedrijf van de beurs – toen Negicef, nu Euroclear – controlesystemen te herzien. ‘Daar ben ik vervolgens ook operationeel manager geworden.’

In 2005 keerde hij terug naar Euronext zelf, waar een deel van de Europese operaties geharmoniseerd en gestroomlijnd moest worden. Van Tilburg kreeg toen ook in een rol in de advisering aan uitgevende instellingen. Begin 2015 werd hij opgenomen in de managing board van Euronext en benoemd tot ceo van Euronext Amsterdam. Van Tilburg is gehuwd en heeft vier kinderen.