De verkiezingsuitslag van half maart zal de gemoederen nog lang bezig houden. Er is al veel over gezegd maar ik schrijf deze column niet om politieke analyses te maken. Ik wil als econoom tegen deze uitslagen aankijken.

Het Cultureel Planbureau analyseert in een recente publicatie het gedrag van het electoraat niet langs de as van links-rechts, maar heeft een heel andere invalshoek. Men classificeert de kiezers op grond van het criterium of zij zichzelf in staat achten om hun eigen leven te beïnvloeden. Wie denkt dat hij zijn eigen leven een draai de goede kant uit kan geven, zal zich niet laten leiden door euroscepsis en afkeer van buitenlanders. De pessimisten zullen meer neigen naar populisme. Het mag duidelijk zijn dat de VVD en D’66 de voorbeelden zijn van optimistische partijen, terwijl de SP en de PVV zich laten leiden door het populistische gedachtegoed. In dit licht bezien hebben de sceptici verloren of in elk geval niet de daverende winst behaald die hen vooraf werd toegedicht.

Vanuit een economisch perspectief ben ik blij met deze uitslag. Ons land is een van de meest open economieën ter wereld. Wij leven van de handel en de internationale arbeidsverdeling. Dat geldt niet alleen voor ons land maar ook voor de hele Europese Unie. Dat is iets wat we nog wel eens willen vergeten. Het wegvallen van de grenzen binnen Europa heeft ervoor gezorgd dat landen zich kunnen toeleggen op hun specialisme en daardoor efficiënter kunnen werken.

Wat verklaart nu de omslag in het denken over de voordelen van de vrije markt? De eerste verklaring is dat een ongebreidelde marktwerking ook nadelen heeft. Globalisering leidt tot het verplaatsen van werkgelegenheid. In ons eigen land zijn er hele sectoren – textiel, scheepsbouw en eenvoudige productie – naar het buitenland verdwenen. Dat leidt in ons land, vooral in de perifere gebieden, tot verlies van werkgelegenheid. In de tweede plaats leidt het tot een gevoel van onveiligheid. Nationale iconen, zoals de ABN AMRO en meer recent Unilever en AKZO vallen ten prooi aan agressieve overnemers die ze dan vervolgens weer opknippen. Dat dit angst en onbehagen veroorzaakt is begrijpelijk.

Verder speelt mee dat de speelruimte van nationale overheden door de globalisering wordt verkleind. Er gaat onmiskenbaar meer macht naar supranationale instituties en grote ondernemingen. Maar dat wil niet zeggen dat we machteloos moeten toekijken hoe de veranderingen plaatsvinden. Er is zeer zeker ruimte voor het voeren van eigen beleid. Een mooi voorbeeld is de succesvolle samenwerking tussen bedrijven, overheden en universiteiten in de regio Eindhoven. Daar vinden we nu een aantal zeer succesvolle internationale bedrijven die voor hoogwaardige werkgelegenheid zorgen. Het succes is niet gekomen door de vernieuwing tegen te houden, maar door hem te stimuleren.

Het beste antwoord op globalisering is innoveren en aanpassen. Niet op het tegenhouden daarvan. Het lijkt me een mooie uitdaging voor de nieuwe regeringsploeg.

Auteur: Jaap Koelewijn

Dit artikel is gepubliceerd in cm: 2017, afl. 3

Lees hier meer columns van Jaap Koelewijn uit de serie Economische outlook

cm: Nationale Controllersdag op 22 juni 2017

Jaap Koelewijn is op donderdag 22 juni key note speaker op de cm: Nationale Controllersdag in Cinemec in Ede. Hij zal daar onder andere ingaan op de Nederlandse economie. We hebben geprofiteerd van de groei van de wereldhandel, het herstel van de huizenmarkt en de ingrepen van de overheid. De vooruitzichten zijn goed, vooral als de VS blijven inzetten op expansie. De groei dreigt echter tegen grenzen op te lopen volgens Koelewijn. Hoe kunt u daarop inspelen?

Klik hier voor meer informatie over de cm: Nationale Controllersdag