Alternatieve winstbegrippen (1): ebit, ebitda, adjusted ebitda en vormvarianten ebitd, ebdit en ebita

De hoogste baas van de International Accounting Standard Board (IASB), oud-minister Hans Hoogervorst, beklaagt zich in recente berichtgeving over de wildgroei in alternatieve winstbegrippen. Interventie acht hij dan ook noodzakelijk. Deze woekering leidt volgens hem tot cijfermanipulatie, zet beleggers op het verkeerde been, verrijkt in disproportionele mate bestuurders van met name beursgenoteerde bedrijven en geeft het mkb geen goed voorbeeld. Wat zijn ebit, ebitda of adjusted ebitda? En wat zijn de vormvarianten ebitd, ebdit en ebita?

De IASB zou natuurlijk moeten weten dat je het spek niet op de kat moet binden. De board heeft namelijk zelf als regelgever van de International Financial Reporting Standards (IFRS) onvoldoende richtlijnen afgegeven inzake het opstellen van een winst- en verliesrekening met alle gevolgen van dien.

De board heeft zelf de deur opengezet voor het ontstaan van alternatieve en creatieve winstbegrippen die volgens Hoogervorst eerder misleidend dan van toegevoegde waarde zijn. In veel gevallen leveren zij geen bijdrage aan het verwerven van meer inzicht in de financiële prestaties van de onderneming. Sterker nog: zij doen er eerder afbreuk aan. Hoogervorst zou evenwel moeten weten dat de financiële wereld geen sterk ontwikkeld geweten heeft en in het algemeen niet beschikt over een zelfreinigend vermogen.

Om een beeld te krijgen van deze voortwoekering zullen we een overzicht geven van een aantal van deze winstindicatoren. Indicatoren dus, die door het topmanagement en zijn adviseurs zijn gecreëerd en een aanvulling of toelichting zijn op erkende winstbegrippen, zoals de earnings before interest and taxes (ebit). In dat geval wordt wel gesproken van de operationele winst van een onderneming.

Wat is ebit of bedrijfsresultaat

Uitgangspunt in onze uiteenzetting is dan ook dit alom bekende en erkende winstbegrip. In het algemeen kan de ebit of het bedrijfsresultaat omschreven worden als het verschil tussen baten (opbrengsten) en operationele lasten (kosten). Die kosten zijn operationeel omdat ze gerelateerd zijn aan de kapitaalstructuur van het bedrijf.

Het zijn dus bedrijfs- of operationele kosten. Deze kosten zijn nader te verdelen in de cash items (zoals salariskosten), non cash items (zoals afschrijvingskosten) en de deferred cash items (zoals dotatie voorzieningen).

Het bedrijfsresultaat is een bron waaruit meestal drie partijen betaald worden: de vreemdvermogenverstrekkers die interest ontvangen, de fiscus die winstbelasting ontvangt en de aandeelhouders die het restant of de nettowinst ontvangen of deze nettowinst een andere bestemming geven.

Kort samengevat is ebit een winstbegrip dat een vast onderdeel vormt in een resultatenoverzicht. Zie figuur Resultatenoverzicht

Figuur Resultatenoverzicht

De nettowinst nb kan behalve als beloning aan aandeelhouders gebruikt worden als bonus of management fee voor bestuurders, als een tantième voor werknemers en als een ingehouden winst voor uitbreiding of aflossing. De winst als restgrootheid kan ook als een sine qua non gezien worden voor overleving, continuïteit, uitbreiding en succes. Die laatste factor is tevens een belangrijk middel om financiers aan te trekken. Een voorbeeld daarvan is het optuigen van de winst met als gevolg ontstaan en groei van alternatieve profit measures.

Aannames winstbepaling

Voordat we vanuit de ebit diverse winstbegrippen construeren, moeten we even stil staan bij de keuzes of aannames die aan de winstbepaling ten grondslag liggen, zoals het vigerende afschrijvingsregime (lineair of anderszins); de waarderingswijze van immateriële activa zoals patenten, octrooien en intellectueel eigendom en de waarderingswijze van voorraden op basis van lifo, fifo of anderszins.

Voor deze aannames gelden niet altijd uniforme accountingregels. Bestaande regels zijn daarnaast niet zelden polyinterpretabel met als gevolg een arsenaal aan vrijheden. We laten deze aannames verder buiten beschouwing.

We negeren ook het onderscheid tussen fiscale en economische winst. In Nederland is het fiscale winstbegrip vaak niet identiek aan het economische winstbegrip. Dit in tegenstelling tot het buitenland waar in de meeste landen beide begrippen samenvallen. Voorspelbaar is dan ook dat Nederlandse bedrijven de fiscale winst proberen te minimaliseren en de economische winst proberen te maximaliseren. Die verschillen kunnen in zowel positieve als negatieve zin aanzienlijk zijn.

Wat is ebitda

De ebitda is een alternatief winstbegrip dat als zodanig niet gerekend wordt tot de standaard winstbegrippen, maar waarvan wel steeds meer in jaarrekeningen melding wordt gemaakt. Het letterwoord staat voor: earnings before interest, taxes, depreciation and amortization.

De laatste twee items zijn non cash items, wat wil zeggen: kosten die niet tot uitgaven leiden. Depreciation staat voor afschrijving op vaste materiële activa en Amortization staat voor afschrijving op immateriële activa. Omdat zij niet tot uitgaven leiden, worden beide posten weer bij de ebit opgeteld en neemt de winst – in dit geval de ebit – substantieel toe.

Hoewel ebitda in de externe verslaggeving geen verplicht winstbegrip is, wordt het begrip voor allerlei financiële doeleinden gebruikt, zoals voor het vergelijken van de winstgevendheid van verschillende bedrijven bij overnames en fusies. De ebitda wordt in dergelijke gevallen veelal genormaliseerd. We spreken dan van adjusted ebitda.

Overigens impliceert een positieve ebitda geenszins een positieve kasstroom. De ebitda is in feite een gekortwiekte free cashflow waarin niet verwerkt zijn:

• de mutaties van het geïnduceerde werkkapitaal;
• de winstbelastingen;
• e financieringslasten, en
• de investeringen.

Via de ebitda is het mogelijk de ebitda-marge te berekenen, zijnde het quotiënt van ebitda en omzet.

De adjusted ebitda

De eerdergenoemde adjusted ebitda is een geschoonde prestatie-indicator die afziet van items die eenmalig zijn of niet tot de standaardactiviteiten van het bedrijf behoren. Hoewel ongetwijfeld positief bedoeld, worden vaak te veel kostenitems als uniek of eenmalig

beschouwd waardoor de adjusted ebitda een te rooskleurig beeld van de onderneming in kwestie geeft.

Voorbeeld berekening adjusted ebitda

Start met de ebitda en ken vervolgens achteraf aan dit winstbegrip waarde toe op basis van excess costs en one time costs.

Vormvarianten: ebitd, ebdit en ebita

Ebitda heeft diverse varianten zoals de ebitd, ebdit en ebita. De twee eerste winstbegrippen zijn identiek en zijn in tegenstelling tot de ebitda alleen maar verhoogd met de afschrijvingen of depreciations op vaste materiële activa. Het winstbegrip wordt onder meer gebruikt bij capital budgetting, wat een vorm van budgettering inhoudt, waarbij wordt onderzocht of een bepaalde investering in financieel opzicht gunstig of ongunstig afsteekt ten opzichte van andere investeringsmogelijkheden.

De derde genoemde variant, ebita, verwijst naar het bedrijfsresultaat voor de vermindering van respectievelijk interest, winstbelasting en amortisatie. Vaak is de A gelijk aan nul en zijn ebita en ebit aan elkaar gelijk. Het opnemen van de A in de ebit is vooral gebruikelijk als in ondernemingen sprake is van toenemende niveaus van immateriële activa.

Serie wildgroei in alternatieve winstbegrippen

Het volgende artikel gaat nader in op nog meer alternatieve en exotische winstbegrippen, zoals ebitdal, ebitdali, ebitdalie en ebitdar(m) die als uitbreidingen in de staart van ebit kunnen worden beschouwd. In het derde artikel gaan we in op winstbegrippen zoals rebit en rebitda die uitbreidingen betreffen aan de voorkant van ebit. Daarnaast bespreken we de winstbegrippen nopat en noplat die vaak een belangrijke rol spelen in onderdelen van de corporate finance.

Auteur: Joop de Vries, directeur van Onderwijsbureau Exsultet, auteur en financieel trainer

Dit artikel is verschenen in cm: 2018, afl. 2

Lees ook: Alternatieve winstbegrippen (2): ebitdar, ebitdal, ebitdali en ebitdalie(m)

Lees ook: Alternatieve winstbegrippen (3): ebidax, rebit en rebitda, oibda, beia, nopat en noplat