cm: Nationale Controllersdag 2018: ‘Durf zaken níet te doen’

‘Redeneer vanuit de ander’, suggereert Jan van Setten, ook bij klanten en collega’s die je gunt aan een ander. ‘Besteed maar 20 procent aan strategie’, oppert Jacques Pijl. ‘Kom terug bij je interne toetssteen’, adviseert Thijs Homan. ‘De bankenproblematiek speelt zich niet alleen in Zuid-Europa af’, moet voormalig voorzitter Eurogroep Jeroen Dijsselbloem van het hart. Ze prikkelen controllers om koers en positie te bepalen op de 28e editie van de Nationale Controllersdag in Spant! te Bussum.

Thijs Homan is trots op de term veranderfluisteraar die hem ten deel valt. ‘Ik heb een mooie positie naast de horsewhisperer en dogwhisperer Cesar Millan. Je ziet veel en kunt factureren wat je wilt’, grapt de hoogleraar. Met veranderprocessen steekt hij graag de draak. ‘Veel organisaties komen tot stilstand doordat ze moeten veranderen. Andere veranderen juist ondanks verandermanagers. En juist vanwege het feit dat veel verandertrajecten mislukken, functioneren organisaties nog.’

Zo stond een school haar vierjaarlijkse accreditatie te wachten. Dus nam ze een adviesbureau in de arm om het proces te begeleiden. Daarnaast werd een team ingezet om de accreditatie te inspecteren. Tegelijkertijd ging een onderzoek van start om de gevolgen te monitoren. Onderwijl filmde een tv-crew de observanten. ‘Dit is echt gebeurd!’ roept Homan. ‘Zijn wij wel goed bezig?’

‘Jullie controllers zijn onze herders. Jullie behoeden ons voor ellende en daar ben ik dankbaar voor. Maar is het wel altijd nodig?’ Hij vraagt de zaal of er een activistische doener is, slechts één hand gaat omhoog. ‘Van deze mensen moet je het hebben om iets te veranderen. Ik heb een boek gepubliceerd met vijftien cases. Dertien zijn strikt geanonimiseerd. Dat vind ik opvallend.’

Homan vraagt de activistische doener naar zijn drijfveren. De man legt uit dat de kaders binnen zijn organisatie steeds krapper worden. Daarom negeert hij regels. ‘Ik wil het goede doen voor mijn team, dat is mijn drive’, legt hij uit. ‘Je komt terug bij je interne toetssteen. Daarom ga ik om roadblocks heen.’
‘Wie wil er veranderfluisteraar worden? Niemand? Dat is ook niet de bedoeling’, eindigt de hoogleraar met een kwinkslag.

Het gaat om de uitvoering

Directeur van adviesbureau Turner, Jacques Pijl, huldigt strategiedenken, maar het gaat uiteindelijk om de uitvoering. Dat staat als een paal boven water wat hem betreft. Die wijsheid deed hij op bij de grote vaart, waar hij zijn carrière begon. ‘Ik ben optimistisch’, schetst hij. ‘Wij hoeven activistische doeners niet stiekem iets te laten doen.’

Nu refereert hij aan een dispuut met Ben Tiggelaar. Dat is inmiddels uit de wereld, dus hij mag het vertellen. ‘Hij schreef in een column dat uitrollen iets is wat je louter moet doen met tapijten. Daar ben ik het dus niet mee eens!’

Pijl noemt zeven pijlers voor een goede strategie executie:

1. Onderscheid drie typen verandering (verbeteren, vernieuwen, innoveren) en doe ze alle drie.
2. Besteed 20 procent aan strategie en 80 procent aan executie.
3. Zie strategie = executie als een proces.
   Dat kan ook een Murphyproces zijn. Zo begreep een bestuurder plots dat hij altijd stappen had overgeslagen.
4. Maak scherpe keuzes, in plaats van tientallen veranderprojecten tegelijk te starten.
5. Kies een januskop.
   Bij Springer Nature Duitsland keerde men de rol meester-gezel bijvoorbeeld om en wijdt de gezel de meester in in online zaken.
6. Werk met executie-coalities.
   Een product dat van een niet-halalland naar een halalland moest, is een mooi voorbeeld.
7. Zorg voor een psychologische check-in.
   ‘Formuleer eerst een tranentrekkende why, en besteed dan aandacht aan hoe, wat en wie.’

Pijl: ‘En de buzzvraag luidt: wat ga jij morgen doen als je weer op kantoor bent?’ Het scherm vliegt vol met antwoorden: stick to the point; zaken ook NIET durven te doen; minder voorbereiding en sneller implementeren, 20/80 omdraaien…

Verantwoordelijkheidsvakantie

In deze tijden van onzekerheid heeft Nederland veel belang bij een Europees platform, benadrukt onze voormalig minister van Financiën en voormalig voorzitter Eurogroep Jeroen Dijsselbloem, van huis uit landbouwkundige en onderwijskundige. ‘Nee, ik herinner me niet dat mij is gevraagd of ik minister van Financiën wilde worden. Dat was gewoon een gegeven.’

Volgens Dijsselbloem is de EU van belang ‘in verband met de politieke instabiliteit en de migratieproblematiek. En de economische crisis van tien jaar geleden is ook nog steeds voelbaar. De zekerheid van na de oorlog is verdwenen.’ Toch doet ons land het momenteel goed.

Hij waarschuwt dat de bankenproblematiek zich niet alleen in Zuid-Europa afspeelt. ‘Momenteel is er een Duitse bank in gevaar.’ In de jaren 2012-2014 kwamen het bankenreddingsfonds en de bankenunie tot stand. ‘Dat waren hele pijnlijke maatregelen.’ Maar het gevolg is dat Europa het goed doet. ‘Met uitzondering van de Britten, tot mijn spijt.’

Nederland moet de concurrentiekracht verbeteren, aldus de voormalig minister. En dat moet verder gaan dan alleen door de dividend- en vennootschapsbelasting af te schaffen. Zo moet er een effectief en efficiënt belastingstelsel worden opgetuigd, en dient het onderwijssysteem te worden verbeterd.

De bankenunie is nog niet gereed, aldus Dijsselbloem. ‘Een gezamenlijk depositogarantiestelsel is de volgende stap. Daarbij maakt ieder land een eigen pot, waarna de landen vervolgens aan elkaar worden gekoppeld.’

Momenteel heeft de spreker een zogenoemde ‘verantwoordelijkheidsvakantie’. ‘En tenminste de eerste twee jaar ga ik niet in de financiële sector aan de slag.’ Dat vindt hij niet ethisch. En wat hem betreft mag aan die vakantie wel zo langzamerhand een einde komen.

Doen is de beste manier van denken

In een van de keuzesessies betogen de Vrije Denkers dat doen de beste manier van denken is. ‘Normaliteit gaat voorbij aan de schoonheid van verschillen.’ Doen en denken zijn door Taylor uit elkaar gehaald. Maar dat is te ver doorgeslagen vinden de Vrije Denkers. ‘Er is geen stip aan de horizon meer, er zou een balk aan de horizon moeten zijn. De wereld verandert zo snel, dat die stip halverwege de reis ernaar toe alweer heel ergens anders is komen te liggen. Er is een bedoeling, je zet een eerste stap. Dan evalueer je en je kijkt opnieuw naar de bedoeling. Vervolgens zet je opnieuw een eerste stap.’

Naast de Vrije Denkers (mogelijk gemaakt door Exact) waren er ook sessies over big data, personal empowerment, agile en scrum, de invloed van de controller op digitalisering, performance management, talentmanagement, excel, de AVG, robotics en nog veel meer.

Financiële functie wordt steeds belangrijker

‘Eén zwaluw voorspelt veel goeds’ is de kreet van Pooling Partners die op het scherm verschijnt als ceo Ingrid Faber ten tonele komt. Een kwinkslag naar de uitspraak van professor Corporate Sustainability Jan Jonker, die de onderneming betitelt als een van de weinige écht circulaire Nederlandse bedrijven. En daar is Faber trots op. Het familiebedrijf wist in 2017 een omzet van 238 miljoen euro te behalen.

Faber legt uit dat het kappen van bossen in Noord-Europa wel degelijk duurzaam is. ‘Er komen jaarlijks nieuwe bossen bij met een oppervlakte van wel vijf maal België.’
De opa van Faber stichtte in 1933 Faber pallets. En in 1983 werd Halbertsma pallets toegevoegd. Onlangs maakte de organisatie een groeispurt in verband met de overname van een Spaanse firma. ‘We hebben 840 fte.’

Faber roemt de voordelen van een familiebedrijf. Bij nieuwe projecten hebben ze bijvoorbeeld een veel langere adem, waardoor een recente overname alsnog kon uitgroeien tot een succes. ‘Er kleven ook nadelen aan een familiebedrijf, maar die ga ik jullie niet onder de neus wrijven!’

Het circulaire karakter maakt de organisatie uniek, legt ze vol vuur uit. ‘Als je recyclet, dan moet je een andere toepassing vinden voor het hout. Je vermaalt het bijvoorbeeld en gebruikt het als stal-vulsel. Maar wij gebruiken de pallets zo lang mogelijk. Ze hebben een afschrijvingstermijn van zeven jaar, maar de levensduur is gemiddeld wel tien jaar.’ De organisatie hanteert een retoursysteem voor de pallets, die verschillende houtdiktes hebben, andere afmetingen, kleuren en logo’s.

‘Ik voorzie dat de financiële functie steeds belangrijker wordt in de sharing economy,’ betoogt Faber. ‘Met de huidige automatisering kan ik alles wat er te verhuren valt verhuren. Maar om al die data goed te stroomlijnen heb je hele goede financials nodig.’

Best Finance Team of the Year

Vorige maand zijn de finance teams van Legrand en Parkmobile verkozen tot Best Finance Team 2018. Vincent van Kemenade, financial director van Legrand, en Matthijs Terpstra, group financial controller, bij Parkmobile vertellen dagvoorzitter Jeroen Smit over hun cases.

Wat is er volgens de controllers in de zaal nodig voor een goed finance team? Het mag niet verbazen dat woorden als Vertrouwen, Samenwerking en Passie het meest genoemd worden.

Ongenuanceerd verhaal over cijfers en mensen

‘Het leven is verwarrend en de controller ontwart,’ trapt expert in gedragsverandering Jan van Setten af. Een controller moet verwondering uiten, zegt hij. ‘Kinderlijk. Open. Eerlijk. Naïef. Verwonderd.’

‘Een financieel directeur zegt: dit keer gaan we de rolling forecast waar maken. Jij vraagt: ‘Wat gaan we ditmaal anders doen zodat dat lukt?’

Houd als controller contact met mensen terwijl je denkt vanuit het belang van de ander, adviseert de gedragsman. Hij steekt zijn onderkaak naar voren. ‘Stel je voor: je hebt een idee bekeken. Dan kun je zeggen: dat werkt voor geen meter.’ Zijn kaak gaat terug. ‘Of je zegt: het is magistraal. Of heb je suggesties die meer triggeren naar de bovenkant?’
Ben positief. ‘Creëer een sfeer waarbij je manieren zoekt om te leren van zaken die niet werken.’ Met omfloerste stem: ‘Als iemand bijvoorbeeld dezelfde fouten maakt kun je zeggen: ‘Wil jij nieuwe manieren zoeken die niet werken?’

Verwarring is het voorportaal van nieuwe inzichten. ‘Zodra je denkt dat je het weet, ben je er geweest! Je krijgt wat je managet. Dit was 75 jaar spiritualiteit in de binnenbocht.’ Een oorverdovend applaus is zijn antwoord.

>> Hier vindt u de presentaties van de cm: Nationale Controllersdag 2018