Ondernemers kunnen een belangrijke rol spelen bij het vinden van creatieve oplossingen in de duurzaamheidstransitie, mits zij daarbij effectief samenwerken met een veelvoud aan stakeholders binnen zogenoemde business- en maatschappelijke ‘ecosystemen’. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Monique de Ritter aan de Rijksuniversiteit Groningen.
De Ritter promoveert op haar onderzoek naar ‘Mission-driven Entrepreneurship in Ecosystems for Sustainable Systems Change’, oftewel missie-gedreven ondernemerschap in ecosystemen voor duurzame systeemverandering.
Veel gangbare organiseerprincipes, zoals hiërarchie en strikte functieverdeling passen echter niet goed bij huidige maatschappelijke vraagstukken. Vanuit deze veronderstelling heeft Monique de Ritter een vijflagenmodel ontwikkeld, gebaseerd op de principes van systeemdenken. In haar proefschrift is er speciale aandacht voor het mesoniveau (het ecosysteem). Dat is de onmisbare schakel die het microniveau (individuele missie-gedreven ondernemers) en het macroniveau (duurzame systeemverandering) met elkaar verbindt. Missie-gedreven ondernemers zijn inspirerende ‘change agents’ in het systeem, waarbij hun onderneming het vehikel voor verandering is.
Voor grootschaliger systeemverandering naar een duurzamer economie is het nodig samen te werken in ecosystemen. Het idee hierbij is dat er een vergaande samenwerking ontstaat tussen uiteenlopende organisaties, zowel uit de private als de publieke sector, zowel grote bedrijven en kleinere ondernemers. Deze organisaties overschrijden daarmee de grenzen van de traditionele industrieën en zijn in plaats daarvan georganiseerd rondom een specifiek vraagstuk of thema.
Diversiteit en grensoverschrijdend samenwerken
Het samenwerken in ecosystemen is gebaseerd op andere organiseerprincipes. Een belangrijk principe is de verschuiving van onderlinge competitie en hiërarchie naar grensoverschrijdende samenwerking. Die moet niet alleen plaatsvinden met partijen die vergelijkbaar of gelijkgestemd zijn, maar juist met een grote diversiteit aan partijen, groot en klein, publiek en privaat. Het is belangrijk een duidelijke ecosysteembouwer/ontwerper te hebben die een voortrekkersrol vervult en die andere partijen bij het proces betrekt.
Daarnaast moet er een gemeenschappelijke en overtuigende visie zijn, die de partijen met elkaar verbindt om gezamenlijk actie te ondernemen. Ook is het belangrijk bij het werken in netwerken dat de ‘structuren’ van samenwerking flexibel zijn en kunnen wisselen tijdens het proces, in tegenstelling tot de meer vaste rolverdeling in traditionele organisaties.
De Ritter heeft voor haar onderzoek missie-gedreven ondernemers geïnterviewd en daarnaast georganiseerde netwerken en ecosystemen bestudeerd, zoals Powered by Meaning, Social Impact Factory en Holland Circular Hotspot. Uit haar onderzoek blijkt dat ecosystemen de bouwstenen vormen voor een nieuwe ondernemende economie. Het samenwerken in ecosystemen is gebaseerd op andere organiseerprincipes.
Lees ook: ‘Wat wij proberen te realiseren is in feite integrated thinking’
