Onlangs heeft de International Accounting Standards Board (IASB) een voorstel gepubliceerd tot verduidelijking van materialiteit rond de toelichting van waarderingsgrondslagen in jaarrekeningen, gebaseerd op de International Financial Reporting Standards (IFRS).
In jaarrekeningen moeten de toegepaste (waarderings)grondslagen worden vermeld in de toelichting. De IASB ziet in de praktijk dat deze toelichtingen vaak erg omvangrijk zijn, terwijl de informatiewaarde eigenlijk beperkt is: veelal worden slechts de IFRS-voorschriften samengevat, zodat deze toelichtingen in vele jaarrekeningen vrijwel hetzelfde zijn. Het zijn boilerplate– of copy paste-teksten, ontleend aan de regelgeving. Deze praktijk wordt mede vergemakkelijkt door IFRS-jaarrekening die grote accountantskantoren publiceren. De IASB wil deze toelichtingen nu relevanter maken, door alleen vermelding van grondslagen te verlangen als die ‘materieel’ zijn.
Materiële grondslagen
Een grondslag is niet per se materieel, als het bedrag van de betreffende post in de jaarrekening relatief groot (materieel) is. Het gaat er met name om of die grondslag voor die specifieke jaarrekening relevant is. Dat kan zijn, indien bijvoorbeeld:
• de grondslag is gewijzigd met een stelselwijziging;
• de grondslag een keuze is uit meerdere beschikbare alternatieven (zoals de waardering van vaste activa tegen historische kostprijs of tegen reële waarde);
• de grondslag niet nadrukkelijk is voorgeschreven binnen IFRS (zoals overnames onder gemeenschappelijke leiding of heel specifieke transacties die elders niet voorkomen; de opsteller van de jaarrekening moet dan zelf een passende grondslag vinden of ontwikkelen);
• bij de toepassing van de grondslag in belangrijke mate inschattingen en veronderstellingen moeten worden gedaan (zoals de opbrengstverantwoording bij meerjarige contracten met afnemers, waarbij verschillende producten en diensten worden geleverd).
Alleen voor zulke materiële grondslagen moet worden vermeld hoe deze grondslagen zijn toegepast.
Voor posten met ‘niet-materiële’-grondslagen blijven overigens de andere toelichtingsvereisten dan over de grondslagen gewoon gelden. Zo zullen de grondslagen voor de omrekening van vreemde valuta veelal niet materieel zijn, maar desalniettemin moeten materiële koersresultaten wel worden vermeld.
Eerder project IASB
De verwijzing naar ‘materieel’ past bij een eerder project over materialiteit dat de IASB vorig jaar heeft afgerond, waarvan de nieuwe bepalingen gelden voor boekjaren beginnend op of na 1 januari 2020. Daarbij zijn drie nieuwe aspecten toegevoegd:
1. Ten eerste mag materiële informatie niet worden versluierd. Voor de toelichting van grondslagen kan dat gebeuren als de werkelijk relevante grondslagen feitelijk onvindbaar worden, doordat ze zijn opgenomen tezamen met allerlei niet-materiële grondslagen.
2. Ten tweede is vermelding alleen aan de orde als het de besluitvorming door gebruikers redelijkerwijs kan beïnvloeden. Zonder die nuancering leek de praktijk te veel te vermelden vanuit de redenering dat enige invloed nooit is uit te sluiten.
3. Ten derde moet de toelichting gericht zijn op ‘primaire gebruikers’. Van deze gebruikers wordt verondersteld dat ze redelijke bedrijfseconomische kennis hebben. In dat licht is het niet nodig om in de jaarrekening voor gebruikelijke grondslagen uitgebreid uit de regelgeving te citeren.
Een van de leden van de IASB stemde om die reden overigens tegen het huidige voorstel. Bedrijfseconomische kennis garandeert nog niet voldoende kennis van jaarrekeninggrondslagen. Daarom vindt hij dat de grondslagen moeten worden vermeld als de opsteller van de jaarrekening gelooft dat een dergelijke vermelding behulpzaam is om gebruikers de jaarrekening te laten begrijpen.
Tot besluit
De voorgestelde verduidelijkingen zullen worden opgenomen in IAS 1 Presentation of financial statements en in IFRS Practice Statement 2 Making materiality judgments.
Dr. B. Kamp RA
Dit artikel is verschenen in F&A Actueel 2019, afl. 9
