Op basis van een steekproef met 467 controle-opdrachten hebben accountants bij maar liefst 63 procent van de controles afwijkingen geconstateerd. Dit heeft geleid tot aanpassing van de gepresenteerde jaarcijfers. Het onderzoek, gehouden door de NBA-werkgroep Dashboard Accountancy, toont ook aan dat het effect bij 30 procent van deze aanpassingen zelfs 25 procent of meer van het netto-resultaat is.
De steekproef – uit de gecontroleerde boekjaren 2015 tot en met 2017 – bevat verschillende typen ondernemingen met een verschillende omvang. Ruim 80 procent van de ondernemingen in de steekproef is te classificeren als groot of middelgroot.
First time right
De jaarrekeningcontrole is niet enkel om accountants op de vingers te tikken, maar kent ook een bepaalde preventieve werking: de gecontroleerde entiteit weet dat de door haar opgestelde informatie gecontroleerd zal worden door een extern accountant. Hierdoor zal zij trachten de informatie foutloos aan te leveren. Ook draagt de accountantscontrole bij aan de ‘first time right’ door op basis van de controle tekortkomingen in de interne beheersing te rapporteren zodat het management (en het toezichthoudend orgaan) de interne beheersing op die gebieden kan verbeteren.
Desalniettemin constateert de accountant bij het merendeel van zijn controles afwijkingen in de cijfers. Dit kunnen ‘harde’ technische onjuistheden zijn, maar ook meer ‘zachte’ verschillen in beoordeling. Posten in de jaarrekening kunnen onderhevig zijn aan een bepaalde mate van subjectiviteit. De schattingen die in bepaalde situaties worden gemaakt kunnen van materiële invloed zijn op de jaarrekening. Bijvoorbeeld de aannames bij grote infrastructurele projecten of over de uitkomst van een rechtszaak.
Het toegankelijk maken van data
Eerder wetenschappelijk onderzoek laat zien dat de kwaliteit van de jaarrekening voor en na accountantscontrole toeneemt, en afgezet tegen het totaal aantal controles dat deze accountantsorganisaties uitvoeren is 467 wel omvangrijk en wellicht niet statistisch representatief, maar de NBA vindt het desalniettemin belangrijk om een start te maken met het toegankelijk maken van data als deze. De controleverschillen zijn overigens per gecontroleerde entiteit of onderneming geaggregeerd ontvangen. De dataset geeft daarom geen inzicht in de hoeveelheid controleverschillen per gecontroleerde entiteit of onderneming.
