Op donderdag 23 januari presenteerde de commissie Borstlap hun rapport over de toekomst van werk. Het rapport bevat in totaal 112 pagina’s met analyse van en aanbevelingen over de Nederlandse arbeidsmarkt. Zo wordt de vaste baan minder vast en moet de arbeidsmarkt ingrijpend veranderen als Nederland in de toekomst economisch wil blijven groeien. ‘De huidige regels zijn niet toekomstbestendig’ en bestaande verworvenheden moeten worden herzien.
De bodem is bereikt in de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Payrollers, flexwerkers, uitzendkrachten en zzp’ers die voorheen in loondienst waren, kunnen niet meer. Zij kunnen geen huis meer kopen en stellen het starten van een gezin uit, omdat het financieel niet haalbaar is. Om flexwerkers meer rechten te geven, moeten werknemers met een vaste arbeidsovereenkomst juist inleveren. Maar, dan is er wel een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle werkenden in Nederland nodig.
Flex minder flex
Deze zomer presenteerde de commissie onder leiding van Hans Borstlap al een discussiestuk. Daarin werd al gesteld het verschil tussen vast en flex kleiner moest worden. Inmiddels wordt de toenemende druk op flexwerkers zelfs omschreven als een nieuwe ‘sociale kwestie’. Ook is de commissie kritisch op de afgelopen kabinetten. Zij hebben toegestaan dat de arbeidsmarkt een markt werd waarin de ‘zwakste schouders in feite de zwaarste lasten’ dragen. Het feit dat het economisch goed gaat met Nederland redt ons, want we zijn slechts een recessie verwijderd van grote maatschappelijke problemen. Dat komt door de zwakke positie van onder meer lager opgeleiden en jongeren. Zij zitten relatief vaak in flexwerk en kunnen minder vaak een beroep doen op de sociale vangnetten.
Duur werkgeverschap
Er moet dus iets gedaan worden. Maar hoe dan? De commissie doet een aantal aanbevelingen:
- het moet mogelijk worden om de overeengekomen arbeid te verminderen, zonder dat de werknemer daar tegen bezwaar kan maken;
- ‘deeltijdontslag’ moet makkelijker worden;
- de termijn van loondoorbetaling bij ziekte moet omlaag van 2 naar 1 jaar.
Veel van deze adviezen raken de mensen met een vaste overeenkomst direct in de portemonnee. Om de klap te verzachten komt er een maximum aan het aantal uur dat verminderd mag worden, een inkomensgrens of bijvoorbeeld een trapsgewijze vermindering. Mogelijk kan hiervoor de vroegere UWV-maatstaf voor passend werk (van 20 procent salarisverschil) geschikt voor.
Deze aanbevolen maatregelen maken het voor de werkgever goedkoper om werknemers een vast contract te bieden. op dit moment, zo stelt de commissie naar verluid in het rapport, hebben we ‘het werkgeverschap de laatste jaren erg duur gemaakt’. Daar staat tegenover dat flexwerk juist nog duurder wordt.
- er moet een collectief vangnet komen voor elke werkende, ongeacht het dienstverband (loondienst, zzp of uitzendkracht);
- iedereen betaalt mee aan de volksverzekering die een bestaansminimum garandeert bij arbeidsongeschiktheid;
- belastingvoordelen voor zelfstandigen moeten verdwijnen;
- alleen ondernemers die daadwerkelijk bijdragen aan de groei van de Nederlandse economie moeten nog fiscaal gestimuleerd worden.
Einde zzp?
In het rapport neemt de commissie dus een standpunt in tegen zzp-werk. Sterker nog: zij willen geen minimumtarief van 16 euro per uur voor zelfstandigen om schijnzelfstandigheid aan de onderkant van de markt te bestrijden. De reden is simpel. Het vergt teveel gedetailleerde informatie over de zzp’er die zij maar moeilijk kunnen opleveren. De wet zou daarom lastig te handhaven zijn, zo meent de commissie. Ook de uitzondering van zelfstandigen met een uurtarief van 75 euro of meer heeft dezelfde problemen. In plaats daarvan pleit de commissie voor een Europese stelregel die bepaalt dat iemand automatisch werknemer is, tenzij de opdrachtgever aantoont dat dit niet zo is.
Studiegeld
Om de arbeidsmarkt toegankelijk voor iedereen te maken, zou elke Nederlander een potje met geld moeten krijgen om te kunnen studeren. Dat geld zou ook beschikbaar moeten zijn voor mensen die op dit moment al werken. Dat leerbudget houdt werkenden aantrekkelijk voor werkgevers, ook als zij op enig moment uitvallen.
Bron: FD, RTLZ, Volkskrant
