Vrij valutaverkeer is een moeizaam verworven waarmerk van het moderne kapitalisme. Grote economieën kunnen functioneren zoals ze dat doen, omdat betalingen vrij kunnen bewegen binnen en over de meeste nationale grenzen. Er zijn echter transactiekosten aan verbonden. Terwijl deze transactiekosten dalen, zijn ze soms nog steeds aanzienlijk. Geen wonder, dat allerlei manieren om daadwerkelijke betalingen te omzeilen of om bankkosten te verlagen, door kleine en grote (multinationale) ondernemingen worden onderzocht.
De laatste tijd zijn virtuele valuta gelanceerd om het hierboven beschreven probleem aan te pakken. Vooral blockchain-technologie heeft de opkomst van virtuele (digitale) valuta mogelijk gemaakt, waarvan het gebruik heeft aangetoond dat het de transactiekosten in specifieke omstandigheden kan verlagen. Tegenwoordig zijn er heel wat digitale munten, waarvan de meest bekende de Bitcoin is. Hoewel de technologie achter deze valuta nog in ontwikkeling is, lijkt het erop dat ze een veelbelovende toekomst kunnen hebben.
Nadelen digitale munten
Waarnemers hebben echter verschillende nadelen geïdentificeerd van met name het gebruik van de Bitcoin. Enige hiervan volgen nu. Ten eerste wordt de (virtuele) geldcreatie niet gecontroleerd door centrale banken, maar is deze in handen van een (klein deel van) het publiek en zijn daarbij kostbare mijnbouwinspanningen vereist. Ten tweede is de ‘wisselkoers’ van de Bitcoin versus grote valuta zeer wisselvallig gebleken, wat veel speculatie heeft aangetrokken. Ten derde zijn er diverse belangrijke gevallen van diefstal geconstateerd. Ten vierde is belastingheffing op winsten van beleggers in bitcoins lastig.
Wat als u met blockchain-techonologie aan de slag gaat?
Stel: als financieel directeur van een bedrijf dat complexe producten produceert, bent u benaderd door de leverancier van een van de stoffen die uw bedrijf in zijn productieproces gebruikt. Uw bedrijf, zijn leverancier en ‘de’ bank staan op het punt een complexe reeks transacties aan te gaan. Omdat de stoffen vanuit verre landen worden verzonden, kost de afrekening van de transacties vaak veel moeite. Als deze echter worden gefaciliteerd door blockchain-technologie en daardoor worden uitgevoerd in Bitcoin (Ripple, Ethereum, …) kunnen de totale kosten voor de deelnemers met 80 procent worden verlaagd. Wat doet u?
Wildwest?
Geconfronteerd met een dergelijke vraag, reageerde een mkb-bedrijf sterk negatief, in de trant van dat je aan die ‘wildwest’ niet mee moest doen. Juridische, economische en ook ethische argumenten komen in zo’n reactie samen. Ten eerste zijn bitcoins niet overal een juridisch toegestane of op zijn minst onduidelijke vorm van betaling om aan financiële verplichtingen te voldoen. Ten tweede gaat het betalen met bitcoins (en ook met stabielere digitale munten) gepaard met risico’s, die zich kunnen gaan vertalen in kosten wegens speculatieverliezen of het gebruik van afdekkingsinstrumenten.
Wees zorgvuldig
En ten slotte is er dus het ethische punt, waarbij het zorgvuldigheidsbeginsel centraal staat. Kunnen klant en leverancier een prudente transactie aangaan in termen van kennis en capaciteit, deugdelijke afweging van belangen en evenredige relevante gevolgen? Zo niet, dan is het devies: afwachten of maar gewoon weigeren. Zo ja, dan kan het gerechtvaardigd zijn om bij wijze van test een experiment aan te gaan. Of zoals de apostel Paulus het al in Bijbelse tijden opschreef: ‘onderzoekt alles, behoud het goede’ (1 Thessalonicenzen 5: 21).
Auteur: Dr. W. Westerman, universitair docent bij de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij werkt bij de sectie Financiering van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde.
