Consumenten houden ondernemingen steeds vaker langs een nieuwe meetlat. Het gaat niet alleen meer om of een product van voldoende kwaliteit is en een redelijke prijs heeft. Het is ook belangrijk dat het product een (relatief) lage CO2-voetafdruk heeft. Maar hoe bereken je dat?

De CO2-voetafdruk van een onderneming is in feite niet één afdruk. Het zijn er drie. Het valt namelijk te berekenen hoeveel CO2-uitstoot ontstaat als het product bij jouw organisatie wordt gemaakt. Maar ook jouw toeleveranciers produceren CO2 en na oplevering heeft het product ook nog een CO2-uitstoot. Het product wordt namelijk ver- of gebruikt, maar moet ook gerecycled of afgevoerd worden. Pas als al deze onderdelen in kaart zijn gebracht is de volledige CO2-voetafdruk bekend.

Lees ook: Longread: Duurzaam risicoleiderschap: kansen en risico’s van klimaatverandering

Beginnen met CO2-berekeningen

Als je de CO2-afdruk van jouw bedrijf of product wil berekenen, is het meestal het makkelijkste om dicht bij huis te beginnen. Hier zijn vragen over CO2-uitstoot het makkelijkst boven water te krijgen. Hoeveel bedraagt de energierekening van kantoor- en fabriekspanden? Hoeveel kilometers worden er met welk type vervoersmiddel gereden of gevlogen?  In een vervolgstap kan het energiegebruik worden gespecificeerd in grijze stroom, stadsverwarming, stookolie, gasverbruik en groene vormen van energieverbruik. In een aantal gevallen kan uw bedrijf ook zelf stroom opwekken, ook dat mag op de balans. De transportkilometers met de auto en een vrachtwagen kunnen worden uitgewerkt in diesel, benzine, LPG en elektrisch gereden kilometers. Maar ook binnen het openbaar vervoer kan worden gekeken naar trein-, bus en metro/tramkilometers. Intercontinentale vliegreizen en vliegreizen binnen Europa kunnen ook worden gedifferentieerd.

CO2-berekeningen voor gevorderden

In een volgende stap kunnen de grondstoffen die in het bedrijf worden gebruikt en de afvalstoffen die het bedrijf verlaten, worden gebruikt in de berekeningen. Van ‘simpele’ grondstoffen zoals plastic, papier en dierlijke en plantaardige materialen is vaak door de leverancier al berekend hoeveel CO2 bij de productie is vrijgekomen. Van halffabricaten is dat soms minder goed bekend. Toch blijkt in de praktijk dat leveranciers vaak best bereid zijn hier eens verder naar te kijken. Ook de afvalverwerkers willen graag laten zien hoe veel en vaak recycling mogelijk is. Zij hebben meestal niet alleen cijfers over de kosten, maar ook over de opbrengsten.

Tip: kijk eens bij de CO2-calculator.

De moeilijkste stap: verbruik en einde van de levenscyclus

Zodra het product uw bedrijf verlaat, is het ook uit het zicht. Het is bijzonder moeilijk om na de verkoop nog in het oog te houden wat er met uw product gebeurd. Toch zijn er in deze fase nog mogelijkheden om de CO2-uitstoot te berekenen. Als u de gemiddelde levensduur van uw product kent, kunt u ook een uitspraak doen over energieverbruik en verbruik van aanvullende producten. Laten we de elektrische tandenborstel als voorbeeld noemen. De accu gaat gemiddeld zo’n drie tot vijf jaar mee en in de praktijk wordt de tandenborstel op dat moment vervangen. Stel dat de gebruiker twee maal daags zijn tanden poetst en dat daarbij drie watt aan energie nodig was om de tandenborstel op te laden. De lader blijft echter meestal in het stopcontact zitten en dat kost de consument nog eens 1 watt per dag (8,7 kWh per jaar). Ook vervangt hij elke drie maanden de borstelkop (gemiddeld zestien borstelkoppen in de verbruiksduur. Het recyclen van de tandenborstel na die jaren is mogelijk, maar kost ook wat energie. De berekening luidt dus als volgt:

Aan de slag

Tijdens het maken van de berekening wordt vaak al snel zichtbaar waar de meeste energiekosten naar toe gaan. Zo zijn slecht geïsoleerde kantoorpanden vaak energieslurpers en de dieselauto’s in het wagenpark drukken ook hard op de balans. Misschien kan er wat vaker worden gekozen voor de trein, als een reis binnen Europa blijft? De mogelijkheden zijn eindeloos en er zijn tal van adviesbureaus die je er graag bij helpen. Aan de hand van deze gegevens kunt u in elk geval beginnen aan een meetbare strategie voor het verkleinen van de CO2-voetafdruk.

Meer lezen? Dat kan in het boek van Rob van Rijt: In vijf stappen CO2-neutraal ondernemen.

Collegereeks Business control

Nyenrode en cm: organiseren samen een collegereeks waarin de uitdagingen van de business controller centraal staan. In zes exclusieve colleges gaan hoogleraren en experts uit de praktijk in op al deze aspecten. Jan Jonker geeft in zijn college voorbeelden en mogelijkheden van circulaire en community-driven businessmodellen en bespreekt de zoektocht naar de voorwaarden, bouwstenen en spelregels van een systeem van hybride bankieren. Hier vindt u het hele programma van de Collegereeks Business control.