Verkiezingen: D66 – Markteconomie weerbaar maken

Van VVD tot aan Forum voor Democratie… Van digitaks tot staatssteun. Op volgorde van de huidige zetelverdeling spitten Executive Finance en cm: de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen voor de Tweede Kamer-verkiezingen op 17 maart 2021 door op zoek naar de impact op economie en ondernemingen. Deze keer D66.

Het verkiezingsprogramma van D66 (momenteel 19 zetels in de Tweede Kamer) telt 211 pagina’s. Er moet volgens de democraten een betere en verplichte rapportage van duurzaamheidsrisico’s door financiële instellingen komen. ‘Klanten moeten immers op basis van deze rapportages kunnen besluiten om (bepaalde) financiële producten of diensten niet meer af te nemen bij een bank of verzekeraar.’

Ongelijke welvaart

Ongebreidelde marktwerking leidt volgens D66 tot ongelijke welvaart, tot ongelijkheid in kansen en zeggenschap en tot steeds grotere machtsconcentraties. ‘Juist in deze tijd moeten we een nieuwe balans zoeken: wij willen een markteconomie die niet alleen sterk, maar ook duurzaam en weerbaar is. Met een investeringsagenda voor groen herstel.’ Het bedrijfsleven staat volgens de democraten te vaak in een negatief daglicht. ‘Terwijl wij zo veel kansen zien voor bedrijven om financiële winst en maatschappelijke waarde op lange termijn te combineren. De duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties spelen bij steeds meer bedrijven een prominente rol.’

Met 0-1 achter

Het programma vervolgt: ‘Te vaak nog staan bedrijven die rekening houden met alle belanghebbenden – klanten, aandeelhouders, medewerkers en maatschappij – met 0-1 achter door onduidelijke transparantieregels, verouderde rechtsvormen en prijzen die de maatschappelijke kosten niet meenemen.’ De partij wil stimuleringsfondsen effectiever inzetten. ‘Er komt meer geld, bijvoorbeeld van InvestNL, voor gerichte innovatie en digitalisering. Ook venture capital, start-ups, scale-ups en innovatief mkb krijgen makkelijker toegang tot deze fondsen.’

Over de grenzen kijken

Ook het vestigingsklimaat voor bedrijven moet worden aangepakt. ‘Niet door al maar lagere belastingen voor bedrijven, maar via goede opleidingen, een prettig land om te wonen en werken, goede infrastructuur en een overheid die over de grenzen kan kijken. We stimuleren de ontwikkeling van regionale ecosystemen, zoals het hightech cluster rond Eindhoven, de food valley in Wageningen, greenport West Holland (glastuinbouwcluster) in Westland en de energy valley in Groningen, Friesland en Drenthe. Plaatsen waar grote bedrijven, mkb, startups, universiteiten, financiers en overheid elkaar inspireren en versterken.’

Helderheid scheppen

D66 zet in op één kader voor (internationaal) maatschappelijk verantwoord ondernemen, zoveel mogelijk op Europees niveau. ‘Daarmee scheppen we helderheid in de waaier aan nationale, Europese en internationale richtlijnen, gedragscodes, convenanten en standaarden. In eerste instantie spreken we bedrijven aan op hun eigen verantwoordelijkheid. Waar bedrijven in gebreke blijven, volgt wetgeving. Bedrijven hebben als kernonderdeel van dit kader voortaan een zorgplicht. Ze blijven alert op hun milieuschade en mensenrechtenschendingen. We zetten in op Europese regelgeving die due diligence verplicht stelt op basis van bestaande VNen Oeso-richtlijnen. We vragen alle in Nederland actieve bedrijven met internationale aanvoerketens uiterlijk in 2025 de Oeso-richtlijnen voor internationale ondernemingen, waarin de richtlijnen voor goed maatschappelijk ondernemen zijn vastgelegd, te implementeren.’

Corporate governance aangescherpt

Het bestuur van bedrijven (corporate governance) wordt, bij voorkeur op Europees niveau, verder aangescherpt. ‘Zodat op een evenwichtige wijze rekening wordt gehouden met bredere economische en maatschappelijke belangen. Excessen, bijvoorbeeld op het gebied van beloning, worden ingeperkt. Bestuurders krijgen expliciet de verantwoordelijkheid de belangen van alle stakeholders tegen elkaar af te wegen, zo nodig wordt dit wettelijk vastgelegd. Daarbij wordt ook naar niet-beursgenoteerde bedrijven, zoals private equity-investeerders, gekeken.’

Eisen aan jaarverslag

De partij wil toewerken naar eisen waar het jaarverslag van een bedrijf tenminste aan moet voldoen. ‘Bedrijven blijven vrij om een eigen methode te kiezen. Over de gevolgen voor klimaat, milieu, biodiversiteit en de samenleving verwachten we dat ze zich allemaal op dezelfde manier verantwoorden. Ook hier wordt de link naar de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN gelegd.’

Groene taxonomie

D66 is voorstander van heldere en eenduidige (Europese) afspraken over een zogenaamde ‘groene’ én ‘bruine taxonomie.’ ‘Zo spreekt iedereen dezelfde taal over welke investeringen goed zijn voor het klimaat en biodiversiteit, en welke schade aanbrengen. We breiden de rapportageplicht over maatschappelijke effecten net als Frankrijk, Duitsland en Denemarken uit. Er komt beter toezicht op niet-financiële informatie. We onderzoeken de mogelijkheden om ook nietbeursgenoteerde grote bedrijven transparanter te laten rapporteren over hun maatschappelijke impact.’

Moderne waakhonden

D66 zegt van de mededingingsautoriteiten moderne waakhonden in plaats van papieren tijgers te maken. ‘We geven ze meer mogelijkheden om flexibel regels te stellen, onderzoek te doen en in te grijpen. Bijvoorbeeld de bevoegdheid om te grote bedrijven op te breken of het verlagen van de bewijslast bij machtsmisbruik door marktleiders.’

Groene handelsakkoorden

D66 zet in op Europese samenwerking en groene handelsakkoorden. ‘We steunen de invoering van een CO2-tarief aan de Europese grens, zodat bedrijven van buiten de EU op dezelfde klimaatvoorwaarden concurreren op de Europese markt.’ Er komt als het aan deze partij ligt een directie of agentschap Externe Effecten dat de bevoegdheid krijgt eerlijke prijsberekeningen te verlangen en dat grote sectorbrede hervormingen initieert en begeleidt. Geld voor belastingmaatregelen zoals de innovatiebox komt volgens D66 vooral de grote winstgevende bedrijven ten goede. ‘We gaan dat geld effectiever voor het stimuleren van innovatie inzetten zodat juist het innovatieve mkb, start-ups en scale-ups hiervan profiteren.’

Eerlijke belastingen

Techbedrijven moeten een eerlijke belasting in alle Europese landen waar ze ondernemen betalen. ‘Bij voorkeur op Europees niveau en binnen het kader van de OESO-afspraken. We updaten het mededingingsrecht om misbruik van economische macht te voorkomen. We pleiten voor spelregels die passen bij de digitale economie, zoals aandacht voor de marktmacht van data en netwerkeffecten. Ook de maatschappelijke en democratische schade van machtsmisbruik van bedrijven die bepalen welke informatie wij zien, wordt in het mededingingsrecht betrokken.’

Brievenbusfirma’s aanpakken

Gezamenlijk economisch beleid betekent ook samen belastingontwijking en belastingontduiking aanpakken. Het verkiezingsprogramma: ‘Ook voor Nederland. Om dit effectief te doen, is een einde aan unanimiteit bij dit soort belastingmaatregelen noodzakelijk en moeten belastingmaatregelen met een gekwalificeerde meerderheid genomen kunnen worden. Binnen de EU pakken we bijvoorbeeld brievenbusfirma’s aan. Ook willen we de belastingstelsels van lidstaten beter op elkaar laten aansluiten. Rentes, royalty’s en dividenden naar belastingparadijzen worden steviger belast. Er komt een Europees minimumtarief voor de winstbelasting.’

D66 wil brievenbusfirma’s aanpakken. En daarnaast: ‘We willen de belastingstelsels van lidstaten beter op elkaar laten aansluiten. Rentes, royalty’s en dividenden naar belastingparadijzen worden steviger belast. Er komt een Europees minimumtarief voor de winstbelasting.’

Versterking WHO

Wat D66 betreft is versterking en hervorming van de Wereldhandelsorganisatie (WHO) noodzakelijk. ‘Behalve het vastleggen van kwaliteits- en veiligheidseisen zijn het verbeteren van mensenrechten, arbeidsomstandigheden, de positie van vrouwen en het milieu leidend in de manier waarop wij met andere landen handeldrijven. We geloven in heldere handelsregels, afgesproken binnen internationale organisaties zoals de WHO en de Oeso, om dit te bereiken. We werken binnen de EU en de Oeso aan betere regels om belastingontwijking en -ontduiking tegen te gaan.’ Even later: ‘De EU sluit alleen handelsakkoorden met landen die het Klimaatakkoord van Parijs hebben ondertekend.’

Netto binnenlands product

Het bbp als economische indicator kan wat betreft D66 blijven bestaan. ‘Gezien de belangrijke functie voor ramingen en de overheidsbegroting, maar we ontkoppelen bbp-groei en ‘economische groei.’ De overheid publiceert daarbij ook een netto binnenlands product waarin schade aan de kapitaalvoorraad en uitputting van grondstoffen worden meegeteld. We investeren in crisiskennis en -bestendigheid: er komt een jaarlijkse ‘stresstest’ waarin dreigingen voor de Nederlandse economie concreet in kaart worden gebracht, en duidelijk wordt welke strategische keuzes gemaakt moeten worden, met bijvoorbeeld betrekking tot buffers, handelsketens en regelgeving.’

Ruimte de tijd nemen om schulden af te bouwen

De staatsschuld is in de coronacrisis fors opgelopen door de noodsteun. Hiervoor was volgens D66 ruimte. ‘Doordat de afgelopen jaren met steun van D66 de overheidsfinanciën goed op orde zijn gebracht. Nederland krijgt nog steeds geld toe op leningen. Het is verstandig om ruim de tijd te nemen om deze schuld weer af te bouwen, zodat we het economisch herstel niet belemmeren met bezuinigingen of lastenverhogingen voor mensen op de korte termijn. Wij vinden in de komende jaren een begrotingstekort acceptabel, omdat we daarmee de economie ondersteunen na de klap die het coronavirus aan de economie toebrengt.’

Aanpassen accountancyregels

D66 wil de financiering voor circulaire projecten makkelijker maken. ‘We missen nu kansen omdat initiatiefnemers lastig aan risicodragende financiering kunnen komen. InvestNL moet bijvoorbeeld ook in circulaire projecten kunnen investeren. Binnen de Europese Unie dringen we aan op het aanpassen van de accountancyregels. Zo moet dubbele btw op hergebruik van materialen voorkomen worden en afschrijvingstermijnen verlengd. Structurele aandacht voor ware prijzen is hier een belangrijke steunpilaar. In het jaarverslag van bedrijven verlangen we ook informatie over circulaire prestaties.’

Tijdelijk vrouwenquotum

De partij willen meer capaciteit voor financiële opsporing bij de politie, het Openbaar Ministerie en de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst. ‘We onderzoeken de mogelijkheid tot het creëren van een financiële politie.’ D66 is voor een tijdelijk quotum (van vijf jaar) van zowel 30 procent vrouwen als mannen in bestuurs- en toezichtfuncties binnen en buiten de overheid. ‘Grotere bedrijven worden verplicht in hun jaarverslag te rapporteren over loonverschillen tussen mannen en vrouwen.’ D66 wil dat werknemers het recht krijgen om thuis te werken. ‘Tenzij een zwaarwegend bedrijfsbelang zich hiertegen verzet.’