Verkiezingen: GroenLinks – Een groene economie

Van VVD tot aan Forum voor Democratie… Van digitaks tot staatssteun. Op volgorde van de huidige zetelverdeling spitten Executive Finance en cm: de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen voor de Tweede Kamer-verkiezingen op 17 maart 2021 door. Deze keer GroenLinks.

GroenLinks zit met 14 zetels in de Tweede Kamer. De partij wil een Klimaatfonds van 60 miljard euro oprichten. ‘Daarmee investeren we in een groene en eerlijke samenleving. In meer betaalbare en duurzame woningen, in groene energie, in het oplossen van de schulden- en dakloosheidscrisis, in scholing, onderzoek en innovatie, in landbouw, natuur, fietsen en openbaar vervoer.’ Wat GroenLinks betreft komt er een CO2-belasting die bovenop de huidige Europese heffing komt. ‘De Europese heffing is te laag en kent te veel uitzonderingen voor de grote vervuilers. Met onze CO2-belasting worden alternatieven voor fossiel aantrekkelijker en gaan bedrijven een eerlijke prijs betalen voor de schade die CO2 toebrengt aan het klimaat. We introduceren de CO2-belasting bij de grote vervuilende bedrijven en breiden deze daarna uit naar andere sectoren.’

Welke risico op balans

Een groene economie kan niet zonder een groene financiële sector. ‘Financiële partijen, zoals banken, pensioenfondsen en vermogensbeheerders moeten inzichtelijk maken welke klimaat- en biodiversiteitsrisico’s ze op hun balans hebben en hoe ze deze gaan verkleinen. We vergroenen de bankenbelasting en verhogen de buffereisen voor banken met veel risico’s. De komende tien jaar verbieden we stapsgewijs de wereldwijde financiering van nieuwe fossiele activiteiten door Nederlandse financiële partijen. De financiering van nieuwe kolencentrales is vanaf 2022 niet meer toegestaan.’

Grote bedrijven niet bereid tot tegenprestatie

De overheid heeft volgens GroenLinks jarenlang juist grote bedrijven geholpen, met lage belastingen en soepele regels. ‘Als dank ontweken die massaal belasting en verscheepten ze banen naar het buitenland. Ook in de coronacrisis bleek weer dat grote bedrijven het overheidsloket gemakkelijk weten te vinden, vaak zonder veel bereidheid om als tegenprestatie te verduurzamen en banen te behouden. GroenLinks kiest ervoor de financiële ondersteuning en groene investeringen terecht te laten komen bij het midden- en kleinbedrijf, startups en de grote bedrijven die echte sociale en economische waarde creëren.’

Meer inkomstenbelasting

GroenLinks verlaagt de inkomstenbelasting voor werkenden met lage en middeninkomens. ‘Topverdieners en expats gaan juist meer inkomstenbelasting betalen. Voor werkgevers komt er een nieuwe CEO-belasting die ze betalen over salarissen en bonussen van meer dan vijf ton.’ De partij verhoogt de winstbelasting voor grote bedrijven en verlaagt het aantal aftrekposten waarvan grote bedrijven gebruik kunnen maken. ‘Fiscale subsidies en belastingkortingen die vooral ten goede komen aan multinationals en consultants schaffen we af. Er komt een exitheffing in de dividendbelasting voor multinationals bij vertrek uit Nederland.’

Einde aan beschamende rol

GroenLinks zegt een einde te maken ‘aan de beschamende rol’ van Nederland als belastingparadijs. ‘We veranderen in een internationale voortrekker van fiscale samenwerking. We zetten ons ervoor in dat bedrijven die in een bepaald land winst maken in datzelfde land belasting betalen. We sluiten de ontsnappingsroutes voor belastingontwijking in ons land en gaan belastingontduiking harder aanpakken. We voeren een digitaks in zodat grote techbedrijven, zoals Facebook en Google, ook eerlijk belasting gaan betalen over hun omzet. De belasting geldt op nationaal niveau totdat er een Europese variant wordt ingevoerd. We streven naar een Europese belasting op flitskapitaal om speculatie op de beurzen te ontmoedigen.’

Verhogen buffereisen

Aansluitend noemt de partij het bouwen aan een betrouwbaar financieel stelsel. ‘We verhogen de buffereisen voor banken en maken een strikte scheiding tussen zakenbanken en consumentenbanken. Zo voorkomen we dat een volgende financiële crisis wordt afgewenteld op de samenleving. Er komt strenger toezicht op witwaspraktijken en terrorismefinanciering door financiële partijen. We blokkeren nieuwe misleidende financiële producenten, zoals woekerpolissen, door alle producten vooraf te laten testen door toezichthouders. De Volksbank blijft een voorbeeldbank met een maatschappelijke missie en iedere bank krijgt de verplichting een maatschappelijke adviesraad aan te stellen.’

GroenLinks zegt een einde te maken ‘aan de beschamende rol’ van Nederland als belastingparadijs. ‘We veranderen in een internationale voortrekker van fiscale samenwerking’

Meer inspraak

GroenLinks wil een democratische economie als alternatief voor het huidige aandeelhouderskapitalisme. ‘Werknemers krijgen meer inspraak in belangrijke beslissingen, zoals fusies, overnames, reorganisaties en de besteding van de winst. Binnen grote bedrijven krijgen werknemers het recht om de helft van de raad van commissarissen te benoemen. We zorgen voor betere ondersteuning van ondernemingsraden, gaan strenger handhaven op de verplichting om een ondernemingsraad te hebben en geven jongeren en flexwerkers de mogelijkheid om zich eerder verkiesbaar te stellen voor de ondernemingsraad.’

Wettelijke plicht

Bedrijven spelen volgens de ‘groene’ partij een sleutelrol in de overgang naar een solidaire en duurzame samenleving. ‘Daarom krijgen bedrijven een wettelijke plicht om zich maatschappelijk verantwoord te gedragen en de mogelijkheid om hun maatschappelijke missie vast te leggen in hun statuten. Zo kunnen ze zich ook beter beschermen tegen overnames door sprinkhaanfondsen die alleen uit zijn op snelle winsten.’ Werknemers creëren de winst van hun bedrijf, maar te vaak gaat die winst volgens GroenLinks alleen naar de aandeelhouders. ‘Daarom verplichten we bedrijven met meer dan honderd werknemers om een winstdelingsregeling in te voeren waarbij alle werknemers hetzelfde bedrag krijgen. Dit mag in de vorm van aandelen in het bedrijf. De hoogte van deze uitkering wordt gekoppeld aan de hoogte van het uitgekeerde dividend: hoe hoger de winstuitkering aan aandeelhouders, hoe hoger de uitkering aan werknemers.’

Geen handelswaar

Menselijke ellende is geen handelswaar, stelt het programma. ‘De marktwerking voor deurwaarders wordt afgeschaft en de handel in schulden wordt aan banden gelegd. Deurwaarders voeren een maatschappelijke taak uit en komen daarom in dienst van de overheid. Er komt één Rijksincassodienst, die ook verantwoordelijk is voor alle incassotrajecten van overheidsorganisaties. Schulden mogen nooit verder worden verhoogd dan 100 procent van het oorspronkelijke bedrag. Gemeenten krijgen de mogelijkheid om bewindvoering zelf te organiseren in plaats van dit verplicht te moeten uitbesteden aan private partijen.’

Uitgesloten van aanbestedingen

Bedrijven die zijn veroordeeld voor discriminatie worden wat betreft de partij uitgesloten van overheidsaanbestedingen en krijgen forse boetes. ‘Bedrijven en instanties die discriminerende verzoeken krijgen, moeten dat voortaan verplicht melden. Er komt een programma voor het versnellen van de in- en doorstroom van vrouwen, mensen met een migratieachtergrond en mensen met een beperking in het bedrijfsleven en (semi-)publieke organisaties.’

Loonkloof dichten

GroenLinks zegt de loonkloof te willen dichten. ‘Bedrijven met meer dan 50 werknemers moeten met een systeem van certificering aantonen dat ze gelijk loon bieden voor gelijk werk. We voeren een mannenquotum in van maximaal zestig procent mannen voor raden van bestuur en toezicht van beursgenoteerde bedrijven en voor de top van (semi)publieke instellingen.’

Basis wordt hetzelfde

‘Grote bedrijven gaan in Europa eerlijk belasting betalen,’ stelt de partij. ‘De basis voor het betalen van winstbelasting wordt overal in de EU hetzelfde. Hierdoor gaan landen niet meer onderling concurreren met te lage belastingtarieven en voordeeltjes voor grote bedrijven. Grote bedrijven worden verplicht om in ieder land waar ze actief zijn publiekelijk te rapporteren over de belasting die ze betalen en de subsidies die ze krijgen.’

Transparantie over keten

Eerlijke en duurzame handel vraagt om nieuwe regels, stelt GroenLinks. ‘Handelsakkoorden moeten gaan voldoen aan internationale standaarden waar Nederland en Europa voor hebben getekend, zoals de duurzame ontwikkeldoelen van de Verenigde Naties en de OECD-richtlijnen voor eerlijke handel. Dat betekent: transparantie over de hele productieketen, leefbare lonen, veilige arbeidsomstandigheden, aandacht voor dierenwelzijn en het respecteren van mensenrechten. Een klachtenmechanisme en de verplichting om zorgvuldig onderzoek te doen naar risico’s op milieuschade en mensenrechtenschendingen worden verplicht.’