De coronacrisis werpt zijn schaduw vooruit. Hedgefondsen nemen hun posities in om straks te profiteren van sectoren die zijn lamgeslagen door een onvermijdelijke conjuncturele neergang. De hyena’s van de financiële markten weten hun prooi te vinden. Die bevindt zich in een neergaande markt, in een bearische markt. De vraag rijst daarbij of hedgefondsen echt zo agressief zijn als ze door de media worden neergezet?
Wat zijn hedgefondsen?
Hedgefondsen en private-equityfirma’s staan bekend als controversiële partijen op de financiële markten. Hoewel er overeenkomsten zijn, bestaan er tussen hen grote verschillen. Dit artikel richt zich specifiek op hedgefondsen. Hedgefondsen zijn beleggingsfondsen of -instellingen die vermogen van afzonderlijke beleggers bijeenvoegen en vervolgens dat samengevoegde vermogen beleggen. Dit collectieve vermogen noemen we een fonds. Hedge betekent in dit verband dat de fondsen hun vermogens- en marktposities afschermen tegen risico’s van een stijgende en dalende markt. Dat lijkt defensief maar de werkelijkheid leert dat zij soms zo agressief aanvallen dat hun verdediging wordt verwaarloosd met grote gevolgen van dien. Hedgefondsen zijn dan ook geen traditionele fondsen maar worden gerekend tot de zogenaamde alternatieve fondsen.
Hedgefondsen worden vaak beschouwd als aasgieren die in tijden van crises begerig en zonder mededogen hun klauwen uitslaan naar kwetsbare prooien. Dat beeld is niet representatief voor alle hedgefondsen.
Alternatieve en traditionele fondsen
De alternatieve beleggingsfondsen onderscheiden zich principieel van traditionele fondsen.
| Alternatief | Traditioneel |
| Profiteren van op- en neergaande markten | Profiteren van opgaande markten |
| Actief op specialistische deelmarkten | Actief op conventionele markten |
| Zeer hoge inleg met weinig deelnemers | Lagere inleg met veel deelnemers |
| Specifieke beleggingsstrategieën | Traditionele beleggingsstrategieën |
| Debtfinanciering met hefboomeffect | Geen schuld- of debtfinanciering |
| Marktonafhankelijk rendement | Marktonafhankelijk rendement |
| Hoge instapkosten en managementfee | Marktconforme instapkosten |
| Mild toezicht | Streng toezicht |
| Fondsbeheerder is belegger | Fondsbeheerder is bemiddelaar |
Figuur 1. Alternatieve en traditionele fondsen
Toegevoegde waarde van hedgefondsen
Het beeld als zouden hedgefondsen als profithunters de marktstabiliteit in negatieve zin beïnvloeden, behoeft enige nuancering. Allereerst ontkrachten hedgefondsen de in de corporate finance vaak aangehaalde efficiënte markthypothese. Die hypothese stelt dat het niet mogelijk is bij een bepaald risico een hoger rendement te halen dan de ‘markt’. De rendementen van hedgefondsen bewijzen het tegendeel. Door het afstropen van de ‘markt’ wordt het mogelijk hogere rendementen te realiseren zonder substantiële toename van risico’s.
Kenmerkend voor hedgefondsen is verder dat zij met hun uiteenlopende, ingewikkelde beleggingsstrategieën onvolkomenheden in de prijsvorming op financiële markten opsporen en benutten. Hiermee zouden zij marktdefecten ruimen en bijdragen aan een efficiënte(re) prijsvorming op de markt. Denk daarbij aan arbitrage op verschillende, specialistische deelmarkten zoals verschillen in beurswaarde tussen branchegenoten of verschillen tussen de effectieve rentes van schuldpapier zoals obligaties en medium notes. Daarnaast spelen hedgefondsen een rol bij het vergroten van de liquiditeit op de financiële markten. Tot slot zouden ze door hun research en kennis – volgens de voorstanders – ook nog eens zorgen voor innovatie op de financiële markten.
Kortom: de vraag of hedgefondsen van hun negatieve reputatie afkomen, hangt grotendeels af van hun vermogen tot horizontale controle en transparantie en de mate waarin financiële autoriteiten erin slagen de agressiviteit van hedgefondsen via verticale controle in redelijkheid aan banden te leggen.
In figuur 1 wordt in geval van alternatieve beleggingen expliciet gesproken over hefboomeffecten. Nu is de individuele inleg van beleggers op zich al erg hoog. Onder een bedrag van 1 miljoen euro kom je er als belegger niet in. Met 100 deelnemers heb je dan al minimaal 100 miljoen euro aan beleggingsvermogen. Dit vermogen kan met een financiële hefboom (VV/EV) van bijvoorbeeld 3 verhoogd worden naar 400 miljoen euro. Risico’s nemen dan natuurlijk toe maar de rendementen stijgen niet zelden excessief.
Ook het onderscheid tussen marktonafhankelijk en -afhankelijk rendement behoeft enige toelichting. Normaliter bewegen de koersen van individuele beleggingen op basis van een correlatiecoëfficiënt (bèta) mee met die van een benchmark. In Nederland is dat de AEX. Dus in geval van recessie dalen niet alleen de koersen en rendementen van de ‘markt’ maar ook die van de individuele beleggingen. Hun profit zit in een bullische markt.
Hedgefunds daarentegen gaan ook short. Zij zijn dan actief op de bearische markt. Zij verkopen nu posities op termijn. Wachten af en kopen vervolgens na de te verwachten koersdaling de desbetreffende posities goedkoper op. Er is sprake van speculeren à la baisse. De winst zit in een dalende koers. Op die wijze behalen hedgefunds ook in conjunctureel barre tijden (hoge) rendementen.
Onder de in het alternatieve rijtje genoemde, specifieke beleggingsstrategieën verstaan we onder meer de eerder genoemde termijn- of forwardtransacties en hefboomconstructies. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van complexe volatility- en renteswaps en arbitragemethodieken waarbij hedgefunds gelijktijdig actief zijn op verschillende markten.
Lees ook: Als corporate kom je bij sommige investment banks niet aan de bak
Hedgefondsen agressief?
Bij het publiek roepen hedgefondsen negatieve reacties op. Ze worden vaak beschouwd als aasgieren die in tijden van crises begerig en zonder mededogen hun klauwen uitslaan naar kwetsbare prooien. Menigeen herinnert zich nog hoe pers en media de overval van het hedgefonds The children’s Investment op ABN-AMRO in militante bewoordingen becommentarieerde. Dat beeld is niet representatief voor alle hedgefondsen. Wel kleven er – los van dit extreme voorbeeld – een aantal bezwaren aan hedgefondsen. Zo is er (1) relatief weinig toezicht op de hedgefondsen en beschikken de toezichthoudende autoriteiten over veel minder interventiemiddelen dan zij hebben als het gaat om traditionele beleggingsinstellingen.
Als gevolg van het tamelijke softe toezicht, is (2) de kans op systeemrisico’s aanwezig. Door de grote risico’s die sommige hedgefunds gewoon zijn te nemen, kunnen zij in deconfiture geraken met mogelijke, ernstige verstoringen in het financiële systeem. Eerder lazen we al dat hedgefunds grote hefbomen hanteren. Gaat het mis, dan kan het niet-aflossen van astronomische hoeveelheden vreemd vermogen leiden tot allerlei kettingreacties, die het financieel systeem kunnen ontwrichten waardoor centrale banken moeten ingrijpen.
Wat de tegenstanders van hedgefunds ook als bezwaar aantekenen zijn (3) de korte-termijnvisies. Het najagen van eigen belang steekt schril af tegen dat van andere stakeholders. Als aandeelhouders (met veel geleend geld) overrulen zij de besluitvorming in de ava. Een fenomeen dat bekend staat onder de naam aandeelhoudersactivisme. Zij drukken hun wil door en boeken door de hoge hefboom grote winsten als gevolg van afsplitsingen, verkoop van bedrijfsonderdelen en dergelijke. Daarna verdwijnen ze weer. Zij hebben immers maar één doel: zo veel mogelijk winst maken in zo’n kort mogelijke tijd.
Als minpunt van hedgefondsen geldt ook (4) het ontbreken van transparantie. Zij geven weinig prijs van hun financiële huishouding en strategie. Zij verkiezen zelden openheid van zaken. Dat stoort ministers van Financiën en financiële toezichtsautoriteiten steeds meer. Gevolg is dat in het afgelopen decennium de geslotenheid van hedgefondsen steeds meer is opengebroken en dat wildgroei een halt is toegeroepen. Ook komen er steeds strengere limieten die hedgefondsen moeten naleven, zoals het verplicht melden van ingenomen shortposities boven vooraf vastgestelde normen.
Auteur: drs. J.G.M. de Vries is directeur van Onderwijsbureau Exsultet, econoom, auteur en financieel trainer.
Dit artikel is verschenen in cm: 2021, aflevering 1
cm: op Linkedin
Volgt u cm: al op Linkedin? Zo blijft u nog meer op de hoogte van de nieuwste updates en heeft u de kans om op artikelen te reageren. Zo blijven wij ook bij cm: op de hoogte van onze lezers en kunnen wij meer op de wensen inspelen.
Geef een reactie