Controller gaat van trendwatcher tot duurzaamheidsrapporteur

Duurzaamheid heeft steeds meer invloed op de primaire bedrijfsprocessen van een organisatie en vloeit tot in de haarvaten van bijna iedere afdeling. Dat heeft ook gevolgen voor het takenpakket van een controller. Toenemende wet- en regelgeving vanuit Brussel versnelt deze veranderende rol alleen maar meer. Wat verandert er? En hoe speelt u hier als controller optimaal op in?

Duurzame wet- en regelgeving

Eén van de belangrijkste verordeningen die het handelen van financiële marktpartijen rechtstreeks beïnvloedt, maar ook gevolgen heeft voor bedrijven, is het EU Action Plan on Sustainable Finance. Vanuit het Sustainable Finance Action Plan zijn verschillende wetgevingsinitiatieven ontstaan waarin de taxonomie een belangrijke rol speelt. Taxonomie is een classificatiesysteem om te bepalen welke economische activiteiten daadwerkelijk als duurzaam mogen worden aangemerkt.

>> Een handig overzicht van de belangrijkste (aanstaande) Europese wet- en regelgeving op het gebied van duurzaamheid

Duurzaamheidsrichtlijnen

Naast wet- en regelgeving zijn er ook steeds meer richtlijnen en benchmarks waaraan bedrijven zich committeren om duurzaamheid en transparantie hierover, verder te stimuleren. De belangrijkste richtlijnen voor verslaggeving en transparantie op een rij:

• Global Reporting Initiative (GRI). Internationale standaard met richtlijnen voor duurzaamheidsverlaggeving met als doel om deze zo routinematig en vergelijkbaar te maken als financiële verslaggeving.
• International Integrated Reporting Council (IIRC). Internationale technische verslagleggingsstandaard voor bedrijven die inzetten op waardecreatie.
• Sustainability Accounting Standards Board (SASB). Een internationale verslagleggingsstandaard voor impact van financiële prestaties op ESG-factoren.
• Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD). Internationaal raamwerk om de rapportage van klimaatgerelateerde financiële informatie te verbeteren en te vergroten.

Duurzaamheidsbenchmarks en -ratings

Ook zijn er verschillende duurzame benchmarks en -ratings waar steeds meer bedrijven zich aan committeren. Voorbeelden hiervan zijn:

• Down Jones Sustainability Index (DJSI). Maatstaven om de prestaties van mondiaal opererende bedrijven te meten aan de hand van economische, milieu- en sociale criteria.
• CDP (voorheen Carbon Disclosure Project). Verzamelt jaarlijks informatie over hoe bedrijven risico’s en kansen rondom klimaatsverandering, water en ontbossing meten en managen.
• MSCI/Sustainalytics. Stellen ESG-scores van bedrijven aan de hand van de verschillende factoren. Deze scores worden gebruikt door investeerders en andere financiële instellingen.
• Onderzoek naar de transparantie van MVO-verslaglegging onder de circa 500 grootste Nederlandse bedrijven.

Deze toenemende wet- en regelgeving, richtlijnen en benchmarks zijn een signaal dat het belang van duurzaamheid en het leveren van betrouwbare duurzaamheidsinformatie de komende jaren alleen maar verder zal toenemen.

>> Integrated reporting: duurzaamheid kan ook geld opleveren, legt Nyenrode-docent Ferdy van Beest uit

In transitie

Naast toezicht op de gebruikelijke financiële- en bedrijfseconomische processen is de verwachting dat een controller steeds meer aanspraak moet kunnen maken op kennis en kunde over duurzaamheid. Het takenpakket van een controller zal hierdoor verder verbreden, waardoor de volgende drie aanvullende rollen van toegevoegde waarde kunnen zijn.

De duurzame trendwatcher

Van een controller wordt verwacht grip te houden op de bredere sociaal maatschappelijke ontwikkelingen en in te schatten wat hiervan de impact is op de strategie. De aankomende wet- en regelgeving, maar ook eisen van stakeholders op het gebied van duurzaamheid kunnen vergaande gevolgen hebben voor de positie van een organisatie. Het is aan de controller om tijdig trends te signaleren richting management en te opereren als een ware trendwatcher.

Waar begint u? Houd grip op snelle ontwikkelingen in wet- en regelgeving

• Inventariseer welke Europese, Nederlandse en sectorspecifieke wet- en regelgeving op het gebied van duurzaamheid mogelijk van toepassing zijn voor uw organisatie.
• Concretiseer in samenwerking met een multidisciplinair team van interne- en externe experts, de impact van wet- en regelgeving op de strategie en bedrijfsvoering.

De duurzaamheidsadviseur

Als controller word je ook wel gezien als het geweten van de organisatie en gevraagd te ondersteunen bij besluitvorming. Wanneer duurzaamheidsrisico’s en kansen niet juist worden ingeschat, kan dit vergaande gevolgen hebben voor de continuïteit van de organisatie. Niet alleen vanuit een maatschappelijk perspectief, maar juist ook vanuit een financieel perspectief. Denk hierbij aan de waarde van de investeringsportefeuille als gevolg van aangescherpte klimaatwetgeving. Het is de taak van de controller om de impact en waarschijnlijkheid van deze duurzaamheidsrisico’s in te schatten. Ook kunt u optreden als duurzaamheidsadviseur en ondersteunen bij de integratie van duurzaamheidsthema’s in de algehele risicomanagementaanpak van de organisatie.

Waar begint u? Ondersteun bij de identificatie van materiele duurzaamheidsrisico’s én -kansen

• Bepaal op basis van stakeholderconsultatie de materialiteit van duurzaamheidsthema’s. Dit verschilt per sector en zelfs per organisatie.
• Focus niet alleen op het in kaart brengen van de risico’s, maar juist ook op de kansen die duurzaamheid met zich meebrengt. Er zijn veel subsidiemogelijkheden voor verduurzaming, het biedt rentekortingen, kostenbesparingen en het verhoogt de werknemerstevredenheid.

De duurzaamheidsrapporteur

Het meetbaar maken van duurzaamheid en de bredere maatschappelijke impact van een organisatie op de lange termijn, is een concrete vereiste van diverse stakeholders. Met de kennis en ervaring op het gebied van financiële rapportage, kan de controller een belangrijke rol spelen bij het vergroten van de kwaliteit van duurzaamheidsinformatie. De controller kan ondersteunen bij het ontwikkelen en uitrollen van een set materiele kpi’s, afgestemd op erkende standaarden. Dit zorgt er enerzijds voor dat het management effectief kan inspelen op maatschappelijke risico’s en kansen, anderzijds vormt het de bron voor transparante en betrouwbare externe verslaggeving.

Waar begint u? Zorg voor kpi’s die zijn afgestemd op erkende standaarden

• Duurzaamheid is het stadium van vrijblijvendheid voorbij. Het vraagt om betrouwbare, transparante informatie die is afgestemd op erkende verslaggevingsrichtlijnen zoals GRI, IIRC, SASB en TCFD. Houd hierbij oog voor duidelijke definities, scope, meetmethodieken en controles zoals ook bij financiële informatie relevant is.

• Ondersteun het management bij de daadwerkelijk integratie van duurzaamheidsinformatie in de reguliere managementrapportages, zodat duurzaamheid niet op zichzelf staat.

Toekomstbestendig

Niemand kan in de toekomst te kijken, maar sommige signalen zijn zonneklaar. Duurzaamheid heeft een centrale plek in de bedrijfsprocessen en daarmee ook in het takenpakket van een controller. Grijp de kansen die er zijn en bereid u voor op een duurzame toekomst.

Auteur: Didi Hoezen is directeur van 2BHonest. 2BHonest adviseert bedrijven over hoe zij het maximale uit hun sustainability-informatie en geïntegreerde verslagen halen en hun verslaggevingsproces zo efficiënt en effectief mogelijk inrichten.