Een administrateur die in een periode van vijf jaar miljoenen euro’s wegsluisde van participatiebedrijf KempenPlus ging volgens betrokkenen ingenieus te werk. De accountant merkte de fraude niet op, maar waarschuwde het bestuur wel al jaren over tekortkomingen in interne controle.

De aandacht van het bestuur van KempenPlus ging voornamelijk uit naar het jaarresultaat en dat was goed. Het bestuur had wellicht beter moeten informeren naar de risico’s, maar het is niet zeker of dat de fraude voorkomen had kunnen worden. Ook de controller van het participatiebedrijf merkte het probleem niet op. Wethouders van gemeenten die verantwoordelijk zijn voor KempenPlus zeggen tegenover het ED dat de onopgemerkte fraude deels te wijten is aan het complexe boekhoudprogramma. De organisatie gebruikte daarvoor JD Edwards, tegenwoordig onderdeel van Oracle.

>> Lees ook: Stappenplan fraudebeheersing: Zo handelt u bij (vermoedens van) fraude

Verdwenen in de boeken

De boekhouder fraudeerde in batchbetalingen. Daarbij worden in de regel bijvoorbeeld crediteurenstamgegevens na accordering aangepast bij een kopie-betaling naar de legitieme crediteur. Deze betalingen liet hij vervolgens verdwijnen in de boeken, omdat de controller wél handig was met de complexe software. Daarmee kwam het overgemaakte bedrag niet meer terug in de eindrekening. EY keurde de jaarrekeningen uiteindelijk ook goed.

Tientallen miljoenen overgeboekt

Ook paste hij btw-aangiften en handtekeningen aan om de fraude te verhullen. Op deze manier hevelde de man in een periode van vijf jaar tientallen miljoenen euro’s over naar een externe rekening. De fraude werd uiteindelijk opgemerkt tijdens een witwasonderzoek van de ABN Amro. BDO doet momenteel onderzoek naar de fraude en dat onderzoek loopt nog. Volgens de verdachte administrateur was hij genoodzaakt te frauderen om een afperser van de Russische maffia te kunnen betalen.

‘Complexe fraude niet te signaleren’

Het bestuur van KempenPlus vroeg eerder aan adviseur Marcel van Dam om een onderzoek uit te voeren naar de miljoenenfraude. Die concludeerde dat de fraude niet te signaleren was. ‘De spilpositie van de verdachte in combinatie met een hoog complex administratief systeem, een deels handmatig bijgehouden financiële administratie en een controller die tekortschoot in de formele controles boden hem mogelijkheden om informatie te manipuleren en ongezien met saldi te schuiven.’

>> Lees ook: Frank Cederhout: Beperk schade na fraudegeval

Accountant waarschuwde

Maar hij concludeerde ook dat het bestuur de kans op fraude had kunnen verkleinen door meer aandacht te schenken aan de bedrijfsvoering en risicobeheersing. Toezicht was belegd bij de accountant en gesprekken daarmee en feedback waren beperkt. Dat terwijl de accountant al wel jaren waarschuwde voor de tekortschietende interne controle. Van Dam adviseerde onder meer dat het bestuur jaarlijks moet overleggen met de accountant.

Update 28 juni: In een eerdere versie van dit artikel stond onterecht de controller impliciet aangeduid als de fraudeur, terwijl dat niet het geval is. Het artikel is daarop gecorrigeerd.