De hoge lasten komen juist terecht bij mensen die ze niet kunnen betalen. Wat is macro-eonomisch gezien wijsheid om mensen te compenseren voor bijvoorbeeld de hoge energierekening?
De stijgende inflatie is reden tot grote zorg. Als we terugkijken naar het afgelopen jaar dan valt me op dat we eerst een tijdje in de ontkenning hebben gezeten. De problemen in de aanvoerketens waren tijdelijk. Energie was tijdelijk duur door de snelle stijging van de vraag, terwijl de krapte op de arbeidsmarkt wel zou verdwijnen als de coronasteun afgelopen zou zijn. Dat valt allemaal behoorlijk tegen. De energie is duur door een nare combinatie van een vraagoverschot, terwijl de geopolitieke onrust zorgt voor verdere stijgingen van met name de gasprijzen. Het ziet er niet goed uit.
Onevenredig
Een van de problemen van de hoge inflatie is dat ze bepaalde groepen in de samenleving onevenredig hard raakt. Mensen met een laag inkomen besteden naar verhouding meer aan energie dan mensen met hoge inkomens. En laten het nu net de energieprijzen zijn die zo hard oplopen. Dat geldt ook voor de kosten van dagelijkse boodschappen, want ook voedsel wordt snel duurder. Daarbij komt ook nog eens het probleem dat de lonen en uitkeringen maar zeer beperkt stijgen. De AOW is bij lange na niet voldoende gestegen om de inflatie te compenseren, terwijl de pensioenen al ruim 15 jaar nauwelijks stijgen. Kortom, juist de mensen die ze niet kunnen betalen, krijgen de hoogste lasten voor hun kiezen.
Nederland betaalt
Wat is wijsheid? Macro-economisch gezien betekenen de hogere energielasten dat we armer worden. We moeten steeds duurdere energiedragers in het buitenland inkopen. De kassa bij Poetin rinkelt en ook de olieproducenten worden steeds rijker. Dat betalen wij als Nederlanders met elkaar. Omdat we zelf geen gas meer uit de grond halen, hebben we geen compensatie voor deze kosten. DNB-president Knot legde het fijntjes uit: we lijden een ruilvoetverlies, wat betekent dat we tegen slechtere voorwaarden handeldrijven.
Als collectief armer
De hoge inflatie en dure energie maken Nederland als collectief dus armer. Nu hebben we dankzij de coronacrisis last van een heel ander fenomeen: iedereen die ergens last van heeft, wil compensatie. Daarom strooide het kabinet de afgelopen twee jaar ruimhartig met miljarden. Dat was noodzakelijk om de economie aan de gang te houden en dat is heel goed gelukt. De keerzijde is wel dat de begrotingstekorten fors opliepen. Nu was dat niet zo erg, want de rente was negatief.
Niet lukraak compenseren
Maar aan deze luxe is een einde gekomen. Als we nu iedereen gaan compenseren voor dure energie, dan schuiven we de rekening voor ons uit. Bovendien doen we niets aan de achterliggende oorzaken: de hoge vraag die door het herstel wordt aangejaagd. Het is daarom onverstandig om iedereen maar lukraak te compenseren voor de dure energie. Dat gebeurt nu wel, want de energiebelasting is voor iedereen verlaagd. We moeten de meloen van dure energie doorslikken en zo hard mogelijk inzetten op alternatieven. Wat we in elk geval niet moeten doen, is meer gaan lenen om de pijn te verzachten. Op die manier betalen de komende generaties de rekening.
Auteur: Jaap Koelewijn
Lees hier meer blogs uit de rubriek Economische outlook.
Dit artikel is verschenen in cm: 2022, afl. 2.
cm: op Linkedin
Volgt u cm: al op Linkedin? Zo blijft u nog meer op de hoogte van de nieuwste updates en heeft u de kans om op artikelen te reageren. Zo blijven wij ook bij cm: op de hoogte van onze lezers en kunnen wij meer op de wensen inspelen.
