Komen we net uit de coronacrisis, dient zich alweer een nieuwe crisis aan: de oorlog in de Oekraïne. In de eerste plaats is deze oorlog vooral een humanitaire crisis. Het leed dat de Oekraïners wordt aangedaan, is van ongekende omvang en verdient alleen maar afkeuring. Maar deze oorlog zal ook bij veel Nederlandse bedrijven en organisaties direct of indirect een behoorlijke impact hebben. Juist nu is het van belang dat controllers ook richting geven aan het middellangetermijnbeleid om de risico’s van sterk stijgende kosten te beperken.
Prijsbeleid
Veel financial controllers staan voor de puzzel hoe zij het management zullen adviseren om te gaan met de te hanteren prijzen. En tegelijkertijd dwingt de crisis om nog eens kritisch naar de kosten te kijken. Jarenlang toonde de jaarlijkse inflatie een rustig beeld. De prijzen konden op basis van de te verwachten inflatie met een kleine inflatiecorrectie periodiek worden verhoogd. En ook de kostencalculatie was over het algemeen niet erg spannend. Hoe anders is dat nu. De prijzen gaan met grote schokken omhoog en de toekomstige prijsstijgingen zijn ook onvoorspelbaar. Gevreesd wordt voor grote prijsstijgingen en forse koopkrachtdalingen van de consumenten.
Stijging kosten
Er komen uit Rusland en de Oekraïne veel grondstoffen. Olie, gas, aluminium, ijzer, staal, hout, graan en chemische producten worden door de sancties en de oorlog fors duurder. Prijzen van deze producten verdrievoudigen of verviervoudigen, als het niet meer is. In de kranten lazen we dat de prijs van het brood mogelijk gaat verdubbelen. Maar daar blijft het natuurlijk niet bij. De grondstoffen die wij importeren uit Rusland en de Oekraïne zijn vaak verwerkt in andere producten. Bij graan denk je dan al gauw aan veevoer (met weer een impact op de vleesprijzen) en bier. Maar ook gas en olie wordt door heel veel productiebedrijven in grote hoeveelheden gebruikt.
Vergroting aanbod en wegvallen vraag geeft neerwaartse prijsdruk
In bepaalde sectoren kan de oorlog in de Oekraïne als gevolg van het wegvallen van afzetmarkten een (lichte) neerwaartse prijsdruk geven. Een stuk afzet van bloemen, planten, bloembollen en boomkwekerijproducten naar Rusland en de Oekraïne valt bijvoorbeeld weg. Een ander prijsdempend effect is de te verwachten koopkrachtsdaling als gevolg van met name de stijgende brandstofprijzen. Door deze koopkrachtdaling zal de vraag naar met name de luxere producten minder worden. Het CPB verwacht dat de koopkracht in 2022 in Nederland met minimaal 2,7 procent zal dalen. Gesproken wordt over een koopkrachtdreun.
Uitdagende tijd voor de financial controller
Veel financial controllers hebben ten aanzien van de prijsbepaling een adviserende rol richting hun management. En dan is een belangrijke vraag: ‘Wat zal de prijsinflatie worden?’ De Rabobank schat in dat die rond de 5 procent komt te liggen in 2022. Maar is dat reëel? En geldt dat ook voor uw specifieke bedrijf en/of sector? En wat nu als de prijsstijgingen toch veel verder gaan dan nu is voorzien? En kunnen de prijzen wel zo sterk verhoogd worden of gaan uw klanten dan naar substituten zoeken? En volgt u de prijsontwikkeling of anticipeert u op de toekomstige prijsontwikkelingen?
En de vraag die ook bij veel organisaties op tafel komt, is of door investeringen in energiebesparingen en verduurzaming kostenvoordelen zijn te behalen, waardoor de prijsdruk op middellange termijn wat kan worden gemitigeerd. Klimaatinvesteringen zijn nog meer een strategisch onderdeel geworden van het kostprijsbeleid (in samenhang met de positionering naar buiten toe; klanten vragen ook steeds nadrukkelijker om een duurzame, klimaatvriendelijke aanpak).
In control zijn
Financial controllers houden zich onder andere bezig met het begroten, budgetteren en prognosticeren en dragen dan ook actief bij aan het opstellen en vaststellen van de begrotingen, de budgetten en de prognoses. Zoals gezegd, naarmate de onzekerheden toenemen, wordt deze klus navenant lastiger. Het is daarom goed dat er in de opleiding van de financial controller veel aandacht aan Kosten en Opbrengsten, Management Accounting en Financial Accounting wordt besteed. En dat er een stichting is die zich bezighoudt met de kwaliteitsborging van financial controllers (op (post-)hbo-niveau). Want alleen met de juiste kennis en de juiste skills kunnen financial controllers de effecten van deze oorlogscrisis binnen de eigen organisatie aan. Zij vervullen nu een sleuteltrol bij het bepalen van de prijsstelling en in het verminderen van de kosten. Lastig, maar ik vermoed dat de meesten nog in control zijn.
Wekelijks kijkt een professional uit ons cm: nieuwspanel terug op het nieuws. Deze week: Arjen Bonestroo. Drs. Arjen Bonestroo MEd is programmamanager bij Markus Verbeek Praehep (MVP) en bestuurslid van het SRFA.
