Sinds 2017 geeft professor dr. Jan Jonker college aan controllers van ‘heel divers pluimage’ in de collegereeks Controller als Business Partner, georganiseerd door cm: en Nyenrode. Als hoogleraar Duurzaam Ondernemen is de controller een nieuwe doelgroep voor hem. ‘Controllers zijn heel betrokken. Ze willen wel,’ valt hem op. ‘Maar als je gaat praten over de buitenwereld – hoe ziet de toekomst eruit, wat zijn de grote trends – dan slaat de verwarring toe. Dat valt me altijd weer op.’
Controllers kunnen goed denken in geld en geldsystemen, maar hebben nooit geleerd te reflecteren op de uitgangspunten van hun beroepProfessor dr. Jan Jonker ziet bij de controller een groot gebrek aan organisatorische kennis over de impact van digitalisering. ‘Wat betekent het nou dat alles om ons heen aan het dataficeren en digitaliseren is? Wat betekent dat voor je beroep? Controllers kunnen goed denken in geld en geldsystemen, maar hebben nooit geleerd te reflecteren op de principes, de uitgangspunten van hun beroep. Een beroep dat feitelijk gebaseerd is op 10 accountingprincipes. Heb je er wel eens aan gedacht dat dat kan veranderen?’ Jonker: ‘Ik krijg dan vaak een blik van: ‘Ja hoor eens, wij maken jaarrekeningen op hoor…’
Europees geld voor de circulaire economie
Vanuit de Europese Unie komt de komende jaren heel veel geld deze kant op voor de circulaire economie. Wat betekent dat voor de businessmodellen? En hoe wijken deze af van de huidige businessmodellen? Dat zijn de vragen waar je als business controller echt over na moet denken meent de hoogleraar. ‘Wat betekent dat voor de inrichting van mijn boekhouding? Wat betekent dat voor mijn verslagen?’
Grote trends
Wat zijn de grote trends voor de komende 10 jaar? Jonker: ‘Er speelt momenteel heel veel. Denk onder andere aan: verdienstelijking, peer2peer-economie, dataficatie, digitalisering en de rol van 3d-print technologie. Als dit een aantal van de grote smaakmakers zijn, wat betekent dat voor businessmodellen en wat betekent dat voor organiseren? Daar moet je over nadenken.’
Wat als Chemelot circulair gaat werken?
Vooral voor bestaande ondernemingen is het heel lastig om nieuwe wegen in te slaan. Jonker: ‘Innoveren met een nieuw bedrijf is 10 keer zo makkelijk als met een bestaand bedrijf. Maar de realiteit is dat het percentage nieuwe bedrijven en de omzet van nieuwe bedrijven heel bescheiden is. Economisch gezien zet dat weinig zoden aan de dijk.’ Als we echt stappen willen maken zullen de grote bedrijven een omslag moeten maken. ‘Als bijvoorbeeld Chemelot circulair gaat werken, wat betekent dat? In die transitie worden de meters gemaakt.’
Stel de juiste vragen
Prof. dr. Jan Jonker is hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen (Nijmegen School of Management). Daarnaast bekleedt hij de regionale Chaire d’Excellence Pierre de Fermat in Toulouse (de Toulouse Business School). Zijn tijd en energie gaan uit naar duurzaam ondernemen en de bijbehorende strategisch, organisatorische en veranderkundige vragen. Hij werkt graag met grote groepen mensen om met elkaar concreet en praktisch plannen te realiseren.
‘Maar ook,’ vervolgt Jonker: ‘wat betekent het voor het UWV, de ABN en bijvoorbeeld VDL Nedcar in Born? Wat is de aard en omvang van de investeringen die hierbij komen kijken? We willen met waterstof gaan werken? Waar wordt die dan gemaakt? Is daar dan een infrastructuur voor? Niet alleen in infra en hardware maar ook in kennis en competenties. Moet er dan niet een kennisinvesteringsagenda komen? Die vragen adresseren, dan zit je bij de echte economie. We moeten ophouden met schijndebatjes over 100 kilometer rijden. De discussie is: hoe maak je een wagenpark dat echt duurzaam is. Dan kijk je hoe je het duurzaam én circulair kunt maken in maken en gebruik. En dan kom je bij de businessmodellen.’
Haal de buitenwereld actief binnen – en wacht niet af
Maar wat betekent dit nu concreet voor de controller. Hoe ga je hier nu mee aan de slag? Jonker: ‘In veel ondernemingen is het lastig goed personeel te vinden. Ga gastcolleges geven op een hbo, zodat je onderneming bekend wordt. En dan moet je één gastcollege inrichten met de vraag: wat houdt jullie bezig? Zorg dat je in contact blijft met de buitenwereld. Wie heeft een net-afgestudeerde hbo’er of wetenschapper in huis? Een verkenner, om nieuwe dingen naar binnen te halen! Dat zijn heel concrete oplossingen om mensen in beweging te krijgen.
Hou ook in de gaten wat je beroepsvereniging aanreikt. Wat doet de NBA op het terrein van accountancy en circulaire economie? Wat krijg je voor aanreikingen van het ministerie? Op dit moment is dat allemaal nog niet erg veel. Zoek dus zelf die buitenwereld actief op en ga wat doen!
