Wat is een (circulair) businessmodel?

Een businessmodel is de manier waarop organisaties waarde creëren. Een businessmodel is opgebouwd uit drie elementen.

• De waardepropositie: welke toegevoegde waarde wordt gecreëerd in financieel, maar eventueel ook in maatschappelijk en sociaal opzicht?
• De manier waarop deze waardepropositie georganiseerd is binnen de organisatie of eventueel met andere partijen.
• Het verdienmodel, waarbij de kosten verbonden aan de organisatie van het businessmodel samenkomen met de opbrengsten die gerealiseerd worden met de waardepropositie.

Meestal omvat een businessmodel slechts één organisatie en is vooral gericht op het voortbrengen van financiële waarden. Waardecreatie wordt zo versmald tot omzet, winst en geld verdienen.

De rol van de controller bij uitstoot

Volg de e-learning

Meervoudige waardecreatie

In de circulaire economie is het noodzakelijk om dit begrip van een businessmodel te verbreden. Een circulaire economie vraagt om samenwerking tussen bedrijven en andere partijen om een waardecyclus te realiseren. Daarnaast wordt het waardebegrip verbreed. Naast financiële waarden gaat het ook om het creëren sociale en ecologische waarden. We noemen dit meervoudige waardecreatie.

Zo ontstaat een businessmodel met meerdere organisaties en partijen die in afhankelijkheid ten opzichte van elkaar waarde creëren. Waarde die niet alleen bestaat bij de gratie van het transformeren van nieuwe grondstoffen tot producten, maar juist door dat wat er al is op meerdere manieren beter te benutten.

Van strategie naar businessmodel

Het gevolg van het samen organiseren van meervoudige waardecreatie is dat er een passende strategie gekozen moet worden én aansluitende business- en verdienmodellen. Want organiseren in kringlopen betekent dat het businessmodel gebaseerd is op de idee om bijvoorbeeld dezelfde grondstof of hetzelfde onderdeel of apparaat meerdere keren te verkopen, door de tijd heen. Dat betekent dat omzet niet op één bepaald moment in één transactie gerealiseerd wordt, maar door de tijd heen op meerdere momenten. Dat vraagt om strategisch denken.

Lees ook: De financiële consequenties van circulair ondernemen

7 circulaire businessmodellen

Op basis van onderzoek onderscheiden we zeven circulaire businessmodellen.

1. Repareren: onderhouden en hergebruiken van al bestaande producten met al dan niet een beperkte modificatie en mogelijk upgrade, dit alles met het oog op levensduurverlenging.
2. Refurbishen: upgraden en updaten van producten en productonderdelen met het oog op een second-life en ze daarna ‘als nieuw’ weer in de markt te zetten.
3. Herfabriceren: van het gehele product of hergebruik van onderdelen van een product op basis van ‘tweedehands’ grondstoffen en onderdelen.
4. Herbestemmen: producten, onderdelen daarvan of mogelijk de grondstoffen gebruiken in een andere toepassing.
5. Recyclen: herwinnen van grondstoffen en materialen met het oog op hergebruik, liefst hoogwaardig waardoor zij weer ‘als nieuw’ zijn.
6. Conversie: omzetten van grondstoffen en van afval naar nieuwe materialen en grondstoffen.
7. Substitutie: streven naar het vervangen van grondstoffen voor duurzame c.q. bio-based grondstoffen.

De circulaire belofte

De circulaire economie is een samenleving waarin kringlopen op basis van (mono)materialen zoveel mogelijk gesloten worden, waarin producten zo lang en zo intensief mogelijk gebruikt worden en waar in het ontwerp en fabricageproces wordt uitgegaan van het zo min mogelijk gebruiken van niet-hernieuwbare grondstoffen. Als we het echt voor elkaar krijgen zo circulair mogelijk met grondstoffen, producten en halffabricaten om te gaan, kunnen we nog steeds een welvarende economie hebben.

Lees ook: Businesscase voor circulair ondernemen

Bron: Jonker, J., Kothman, I., Faber, N. en Montenegro Navarro, N. (2018). Circulair Organiseren: Werkboek voor het ontwikkelen van een circulair businessmodel. Doetinchem: Stichting OCF 2.0.

Volg CMWeb op LinkedIn!