Complexe en snel veranderende maatschappelijke issues creëren steeds meer nieuwe uitdagingen voor accounting en finance. Hoe maken finance professionals dan daadwerkelijk het verschil? Zie naast de risico’s ook de kansen, concluderen diverse experts tijdens een recent symposium van de Amsterdam Business School.
Een groeiend aantal maatschappelijke veranderingen is van grote invloed op het werk van cfo’s en controllers. Wat betekent een wereld die te typeren is als volatile, uncertain, complex, ambiguous (VUCA) precies voor de agenda van finance professionals? Dat was de centrale vraag van het symposium dat de Executive Master of Finance & Control (EMFC) van de Amsterdam Business School van de Universiteit van Amsterdam in juni organiseerde onder de noemer ‘new value perspectives in turbulent times’.
Voorbeelden van de complexe trends waarmee finance professionals te maken krijgen zijn de gevolgen van de COVID-19-pandemie voor de supply chain, de verschuivingen in de internationale verhoudingen als gevolg van de oorlog in Oekraïne, de groeiende vereisten aan verslaglegging over environmental, social & governance (ESG-)factoren, de nieuwe ontwikkelingen in big data en kunstmatige intelligentie, en de toenemende krapte op de arbeidsmarkt.
Frisse blik
‘Cfo’s hebben een frisse blik op de financiële thema’s van vandaag en morgen nodig. Bijvoorbeeld als het gaat om compliance en risicomanagement. Daarnaast creëren geopolitieke, sociaal-culturele en technologische ontwikkelingen – en veranderingen in de supply chain – allerlei risico’s. Maar er ontstaan ook nieuwe kansen. Cfo’s spelen een belangrijke rol in de omgang met de korte- én langetermijngevolgen van deze issues’, stelt Peter van Bommel in zijn inleiding op het symposium.
Van Bommel, die voorzitter is van het curatorium van de EMFC en als cfo werkte voor onder meer ASMI, NXP en Philips, verwijst in zijn presentatie onder andere naar onderzoek van McKinsey waaruit blijkt dat cfo’s vooral veel operationele activiteiten ondernemen. Denk aan procurement, investor relations, enterprise transformation en verslaggeving. ‘Cfo’s besteden aanzienlijk minder tijd aan strategische activiteiten zoals corporate strategy, risicomanagement, pricing en regulatory compliance. Is dat een wenselijke situatie? Of willen we als finance professionals een andere rol spelen? Welke rol zou dat dan zijn?’
‘Cfo’s besteden veel tijd aan operationele en aanzienlijk minder aan strategische activiteiten zoals corporate strategy, risicomanagement, pricing en regulatory compliance. Is dat een wenselijke situatie?’
Peter Bommel
Voorbij de waan van de dag
Pauline van der Meer Mohr, onder meer voorzitter van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code, stelt dat ESG-issues een centraal thema zijn voor cfo’s en controllers die een volwaardige gesprekspartner voor het bestuur en management willen zijn. ‘Cfo’s staan voor de uitdaging om actief deel te nemen aan het gesprek hierover. Zijn we de makkelijke dingen aan het doen, of doen we wat we echt moeten doen gezien de actuele ontwikkelingen? Zijn we werkelijk op lange termijn duurzaam bezig? De zoektocht naar de antwoorden vraagt om leiderschap, de moed om buiten de gebaande paden te denken, en de mindset om stakeholders mee te nemen in je werkwijze. Je moet ook de tijd en discipline vinden om het gesprek over de trends te voeren, voorbij de waan van de dag en ondanks drukke agenda’s.’
‘ESG-issues zijn een centraal thema voor cfo’s en controllers die een volwaardige gesprekspartner voor het bestuur en management willen zijn’
Pauline van der Meer Mohr
Van der Meer Mohr benoemt diverse trends die directies en finance teams momenteel voor grote opgaven stellen. ‘De vermaatschappelijking van bedrijven neemt toe: de samenleving heeft steeds hogere verwachtingen van de maatschappelijke rol van bedrijven. De nieuwe koers die VNO-NCW en MKB-Nederland in 2021 presenteerden onder de noemer ‘ondernemen voor brede welvaart’ is een goed voorbeeld van deze trend. Tegelijkertijd zien we een verschuiving van principle based naar rule based accounting en een verregaande juridisering van de samenleving. De aanklacht van Milieudefensie tegen bestuurders van Shell laat zien dat het persoonlijk aansprakelijk stellen van bestuurders een onderdeel is geworden van onze realiteit.’ Van der Meer Mohr signaleert ook een opmars van soft law, die onder andere tot uitdrukking komt in de toenemende aandacht voor purpose gedreven finance en de wet- en regelgeving voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO).
Waardecreatie voor alle stakeholders
De ontwikkelingen rond ESG’s, purpose en MVO die Van der Meer Mohr aansnijdt in haar keynote staan ook centraal in de panelsessie aan het slot van het symposium. In de discussie tussen Lodewijk Lockefeer (cfo van Royal Zeelandia Group), Chris Figee (cfo van KPN), Koos Kramer (cfo van NPM Capital) en Jasper de Wit (cfo van Royal HaskoningDHV) is de beweging naar duurzaam ondernemen – en transparantie daarover – een terugkerend onderwerp van gesprek.
‘Het begint allemaal met je eigen strategie – de manier waarop je als organisatie wilt werken’, vertelt Figee van KPN. ‘De missie van KPN is om iedereen in Nederland te verbinden met een duurzame toekomst. Daarmee leggen we een verbinding tussen waardecreatie voor onze stakeholders en een positieve maatschappelijke impact voor de lange termijn. We zien daarbij ook concrete voordelen van onze ambities op het vlak van ESG-thema’s, bijvoorbeeld als het gaat om het aantrekken van talent.’
‘Innovatie en aandacht voor ESG-thema’s gaan goed samen’, vult Lockefeer van Royal Zeelandia Group aan. ‘Als familiebedrijf heeft Zeelandia van oudsher aandacht voor continuïteit en de lange termijn. ESG-factoren zijn een intrinsiek onderdeel van onze strategie. We maken werk van compliance, we creëren waarde voor medewerkers, klanten en andere stakeholders, en we verbeteren de duurzame prestaties van onze bedrijfsvoering. Als cfo ben je in een positie om een brug te slaan tussen maatschappelijke waarde en financiële waardering.’
De Wit van Royal HaskoningDHV voegt toe: ‘Een belangrijke opgave voor cfo’s is om mensen mee te krijgen in alle veranderingen. Een nadruk op compliance en assurance is daarvoor niet altijd de meest kansrijke route. Het werkt vaak beter als de organisatie zelf definieert wat de belangrijkste ESG-doelstellingen zijn, en daar stap voor stap naar toe werkt.’
Tips van top-cfo’s over optimaal presteren
Tijdens het symposium ‘New value perspectives in turbulent times’ deelden de cfo’s van toonaangevende ondernemingen actuele inzichten, ervaringen en adviezen om als finance professional om te gaan met de uitdagingen en mogelijkheden van nu en straks. De vijf belangrijkste:
- Transformatie is geen doel op zichzelf, maar een voorwaarde om als organisatie relevant te blijven. De cfo vervult hierbij een doorslaggevende functie: door leiderschap te tonen, de organisatie te mobiliseren en businessmodellen te doorgronden.
- Frameworks voor verantwoording zijn bedoeld om de business strategie te ondersteunen, niet om de manier van zakendoen te veranderen. De richtlijnen zijn te gebruiken als inspiratie voor interne discussies over mogelijke verbeteringen.
- De frameworks voor verslaggeving over ESG-factoren worden waarschijnlijk niet op korte termijn op elkaar afgestemd. Er wordt verwacht dat er nog nieuwe richtlijnen bij komen, met striktere vereisten. Stel daarom het verhaal vast dat je wilt vertellen, en anticipeer op de komst van verschillende rapportageformats.
- Ontwikkel als cfo een team en netwerk met verschillende expertises. De complexe opgaven van nu vereisen naast financiële deskundigheid ook kennis op het vlak van bijvoorbeeld projectmanagement en communicatie.
- Zoek vakgenoten op om kennis te delen. Iedereen staat voor dezelfde uitdagingen en er valt nog veel van elkaar te leren.
