De cryptovalutamarkt zit in een flinke mineurstemming. Na een aantal eerdere tegenslagen, bracht de val van FTX het vertrouwen in de markt grote schade toe en verdampten miljardeninvesteringen. Wat is er allemaal aan de hand?
Iedereen die ook maar zijdelings te maken heeft met cryptovaluta heeft gemerkt dat de markt dit jaar zware klappen heeft gekregen. Afgelopen zomer was er al een dip merkbaar na de implosie van algoritmische stablecoin TerraUSD. Deze werd gebruikt door investeerders in bijvoorbeeld gedecentraliseerde financiën (DeFi). Daarom was de munteenheid van groot belang voor investeringspartijen die toekomst zien in DeFi.
Spectaculaire val
De stablecoin bleek op een moeras gebouwd te zijn toen de onderliggende token, Luna, begon te wankelen. TerraUSD schommelde net onder de dollar, zoals het hoort met een stablecoin. Maar in mei zakte de munt naar zo’n tien cent. Onderliggende token Luna maakte een spectaculaire val door. Luna was op zijn hoogtepunt meer dan 100 euro waard, maar wordt nu voor een fractie van een cent verhandeld.
Het markteffect was dramatisch: alle cryptovaluta kregen klappen, van stablecoins tot boegbeelden als bitcoin (BTC) en ether (ETH). De oprichter van de TerraUSD deed critici van het algoritmische systeem, wat in de praktijk nog nooit heeft gewerkt, af als domme mensen die het project onvoldoende begrepen. Zuid-Korea heeft een arrestatiebevel uitgevaardigd, maar oprichter Do Kwon is inmiddels ondergedoken. De tegoeden van een medeoprichter, naar verluidt zo’n 100 miljoen dollar, zijn bevroren hangende een rechtszaak.
Zorgen om Tether
Begin mei was bitcoin zo’n 36.000 euro waard. Nadat de val van TerraUSD de hele markt deed schudden, hing bitcoin na de zomer tot aan deze maand rond de 20.000 euro. Een van de gevolgen van de crash was dat kredietverstrekker voor cryptodiensten Celcius afgelopen zomer ten onder ging. En Celcius had weer een krediet van miljarden bij het bedrijf achter een andere grote stablecoin, Tether. Maar die lening werd fluks zonder verlies geliquideerd, aldus de CTO.
Hoe dat precies zit is onduidelijk. Eigenaar Bitfinex is nooit scheutig met informatie of transparant in zijn handelingen. Bloomberg deed vorig jaar uitgebreid onderzoek naar Tether en ontdekte een bedrijf dat draait zijn zaakjes op orde zou hebben volgens anekdotes van betrokkenen, maar dat is niet cijfermatig te verifiëren. Bloomberg verbaasde zich over de wil van mensen om te investeren in zo’n ondoorzichtige onderneming. ‘Het was moeilijk om te geloven dat mensen 69 miljard dollar hebben gestoken in een bedrijf dat vrijwel aan elkaar genaaid is van rode vlaggen,’ schreef de nieuwssite. De ontwijkende houding van Tether maakt investeerders nerveus, omdat een eventuele val van Tether een zeer harde klap zou zijn voor het ecosysteem van cryptodiensten.
Cryptobeurs verdwijnt
De markt bleef in de maanden juli tot en met oktober redelijk stabiel, maar het bleef een baissemarkt. Begin november was er opnieuw een grotere dip dan het normale op-en-neer. Een bitcoin kost op het moment van schrijven zo’n 16.000 euro. Dat heeft te maken met het faillissement van grote cryptovalutabeurs FTX. Bij FTX werden op blockchain gebaseerde valuta verhandeld. Dat niet alleen, FTX werd gezien als dé grote, stabiele, toekomstgerichte organisatie in de sector en trok media-aandacht en grote investeringspartijen.
FTX werd eerder nog gewaardeerd op zo’n 32 miljard dollar en was het boegbeeld van een nieuw soort economie. De onverwachte val van FTX kwam als een grote schok en opnieuw dit jaar kreeg de markt klappen. Het einde van die schokgolf is nog niet in zicht. Cryptohandelaar Genesis Global Capital, ook een gevestigde partij onder grote investeerders, is op zoek naar een kapitaalinjectie van een miljard dollar om de deuren open te kunnen houden. Het instorten van FTX zorgde bij Genesis voor een acuut liquiditeitsprobleem. Analisten denken dat als Genesis valt, dat een nog grotere klap is voor de cryptomarkt dan het FTX-debacle.
Oprichter in de problemen
Over FTX is de afgelopen weken veel gezegd en geschreven. De meeste aandacht gaat uit naar Sam Bankman-Fried, de oprichter die nu vaak in één adem wordt genoemd met tech-oprichter Elizabeth Holmes. Zij kreeg deze maand een gevangenisstraf opgelegd van 11 jaar wegens fraude. Ook zij werd gezien als een genie binnen de techsector voordat alles als een kaartenhuis in elkaar stortte. Dat lot lijkt Bankman-Fried, ook wel SBF genoemd, ook beschoren. Openbare aanklagers slijpen nu al de messen en beurswaakhond SEC doet onderzoek naar hoe het bedrijf is omgegaan met de gelden van klanten. Verhalen over het onttrekken van grote bedragen uit de onderneming vlak voor het faillissement druppelen, schimmige leningen tot aan saillante details over een luxe levensstijl druppelen naar buiten.
Sam Bankman-Fried, afgestudeerd aan prestigieuze technische universiteit MIT, werd weggezet als cryptovalutagenie en door Forbes als de nieuwe Warren Buffet. Grote investeerders staken honderden miljoenen in de beurs, want de visie over de toekomst van geld van Bankman-Fried overtuigde veel serieuze partijen. Maar daar is nu bitter weinig van over. ‘Als je het van dichterbij bekijkt, wordt duidelijk dat de hele voorkant in feite de zakelijke equivalent is van drie kinderen in een grote jas die doen alsof ze een volwassen persoon zijn,’ schreef de Britse krant The Guardian in zijn analyse.
Geen due diligence
Investeringsmaatschappij Sequoia stak 2 miljard dollar in FTX en zag zich gedwongen eerder deze maand 150 miljoen dollar af te schrijven toen de beurs faillissement aanvroeg. Klanten waren woedend en vroegen zich af hoe zo’n serieuze partij geen due diligence had uitgevoerd waardoor de solvabiliteitsproblemen eerder aan het licht zouden zijn gekomen. Volgens Sequoia was er wel degelijk due dilience uitgevoerd, maar is daaruit niet gebleken wat FTX allemaal had uitgespookt.
Maar de beroemde investeringsmaatschappij zou te gretig in de cryptovalutakoning te hebben willen investeren en interne control of extern toezicht achterwege hebben gelaten. Sequoia zag zich genoodzaakt om alsnog het boetekleed aan te trekken, een paar dagen na zich verweerd te hebben tegen de aantijgingen financiële regels te hebben genegeerd. De investeringsmaatschappij beloofde voortaan due diligence voor investeringen in startups te beleggen bij een van de Big Four-accountantskantoren.
Compleet falen corporate control
De topman die Bankman-Fried opvolgde zegt in een faillissementsverklaring dat alle interne en externe controlemiddelen ontbraken. ‘Nog nooit in mijn carrière heb ik zo’n volledig falen van corporate controls en zo’n complete afwezigheid van betrouwbare financiële informatie als hier het geval is gezien,’ stelt John J. Ray III. Hij wikkelde eerder de beruchte ondergang van energiemaatschappij Enron af. Dat bedrijf werd gevolgd door accountancyschandalen, maar blijkbaar was dat nog niets vergeleken met het algehele gebrek aan financiële verantwoording bij FTX.
