Het antwoord op de vraag wat een pensioensysteem goed maakt, is afhankelijk aan wie je de vraag voorlegt en wat je onder een pensioensysteem verstaat.
Pensioen, als inkomen voor later, als je minder of helemaal niet meer werkt, kun je op diverse manieren opbouwen. Bijvoorbeeld door het overgespaarde opzij te zetten, op de bank tegen een geringe rente. Door te beleggen via beleggingsfora en een beter rendement te bedingen, door in onroerend goed te beleggen en door middel van het innen van huren een bepaald rendement op het ingelegde vermogen te genereren. Of door premies in lijfrenteverzekeringen te storten, als werknemer deel te nemen aan een pensioenregeling of door de hypothecaire schuld op je woning af te lossen, enzovoort. Er zijn heel veel manieren om aan je pensioen te werken. De vraag is alleen welke past het beste bij jou?
Imago van pensioen
Wanneer denk je aan je pensioen? Meestal wordt er aan pensioen gedacht als er een bepaalde leeftijd wordt bereikt of als er sprake is van ziekte of overlijden. Over het algemeen komt de vraag in gesprekken naar voren als er zich een ‘life-event’ afspeelt. Pensioen is een onderwerp dat niet hoog scoort op verjaardagsfeestjes. Pensioen wordt als saai, ingewikkeld, niet-beïnvloedbaar of als goed geregeld weggezet. Als je dan iemand vraagt of hij weet hoe zijn pensioenregeling er uitziet, wordt veelal met nee beantwoord. En dat terwijl werkgevers er opgeteld en omgerekend vele miljoenen euro’s per jaar uitgeven om werknemers over hun pensioen te informeren. Mensen die hun pensioen zelf moeten regelen, weten vaak wel hoe ze ervoor staan. Dat zou betekenen dat het betuttelende systeem van gisteren, heden en toekomst er niet voor zal zorgen dat het beter wordt.
Lees ook: Ons nieuwe pensioen: hoe zit het ook alweer?
Werkgever kiest
Het pensioen of de inleg voor pensioen wordt over de werknemer uitgestort. De werkgever kiest meestal voor een bepaald pensioensysteem, zich baserend op wat hij voor het pensioen van zijn personeel wil uitgeven en met behulp van een pensioenadviseur. Nog geen jaar geleden was dat vanwege de extreem lage marktrente voornamelijk de beschikbare premieregeling. Voordat er echter voor een dergelijke systeem wordt gekozen, moet er – met name door de pensioenadviseur, in opdracht van de werkgever – nog een heel inventarisatietraject worden afgelegd. De uitgangspunten die de werkgever aan de pensioenadviseur meegeeft als belangrijk voor het pensioen van de werknemers, bepalen de uiteindelijke pensioenregeling.
Geen invloed werknemer
Het vreemde aan het geheel is dat de uitgangspunten van de pensioenregeling dus in samenspraak tussen werkgever en pensioenadviseur worden bepaald. En naderhand aan de hand van een aantal offertes verder worden uitgewerkt. De werknemer heeft daar geen invloed op. Of, anders gezegd: dat interesseert de werknemer niet zozeer, ervan uitgaande dat de werkgever zijn obligatoire plicht vervult en voor een goed pensioen zorgt.
Instemmingsrecht
Ik hoor u denken: ‘Maar ik heb toch te maken met een ondernemingsraad en of personeelsvertegenwoordiging?’ Ja, een OR heeft bij het aangaan of veranderen van de pensioenregeling instemmingsrecht, maar de uiteindelijke instemming blijft berusten bij de werknemer(s). De OR kan zich op kosten van de werkgever laten bijstaan door een (pensioen)adviseur, zodat de OR-leden zich een zelfstandig beeld bij de pensioenregeling kunnen vormen. Dat betekent geenszins dat werknemers met de wijzigingen en/of aanpassingen voetstoots akkoord gaan, als de OR akkoord is. Het individuele instemmingsrecht kan namelijk niet worden overruled door de OR.
Op wie kan de werknemer of deelnemer in de pensioenregeling een beroep doen? Het is geen wet van Meden en Perzen, maar sommige werkgevers bieden werknemers de mogelijkheid om op kosten van de werkgever zich door een andere pensioenadviseur over de mogelijkheden te laten informeren. Dus dat is afhankelijk van de welwillendheid van de werkgever.
In de papieren lopen
De aanstaande wettelijke wijzigingen vragen bij uitstek om advisering van werknemers die er tegenaan lopen dat de kosten, afhankelijk van de duur en de hoeveelheid vragen, behoorlijk in de papieren kunnen lopen. In dat geval zien werknemers vaak af van een goed pensioenadvies. In dat kader zou ik willen pleiten voor de opheffing van het provisieverbod, waarbij de kosten worden betaald vanuit het pensioenkapitaal; niet fraai maar wel effectief.
Auteur: Mr. A.P.J.G.M. (Ton) Roebroek CPL
Dit artikel is verschenen in F&A Actueel 2022, afl. 15.
