Met nieuwe rapportage-eisen omtrent duurzaamheid wordt het steeds belangrijker dat financials data-analyse kunnen uitvoeren. Maar hoe doe je dat? Niet schrikken, maar dat draait voor een belangrijk deel om basiskennis statistiek, zegt universitair docent en econoom Jean Gieskens.
‘Sinds een jaar ligt er een nieuwe taak op het bordje van de controller en dat is de CSRD,’ zegt Gieskens. De nieuwe Europese duurzaamheidsregels gelden voor grote én beursgenoteerde bedrijven, maar ook voor organisaties van openbaar belang (OOB). Zij dienen in kaart te gaan brengen hoe het met de duurzaamheidsaspecten in hun keten en bij de stakeholders zit. Integrated reporting, en daarmee ESG- en SDG-cijfers, begint langzaamaan een grote vlucht te nemen. Een heleboel ondernemingen krijgen te maken met de vraag om het aspect ‘duurzaamheid’ te concretiseren in financiële en niet financiële cijfers. ‘Rapportage over maatschappelijk verantwoord ondernemen is steeds belangrijker aan het worden. Dat is een vrij nieuw aspect waar controllers zich mee moeten gaan bezighouden.’
Volgens Gieskens lopen controllers, die soms te hoop lopen tegen nóg een rapportage-eis en de benodigde data-vaardigheden, het risico dat deze taak naar andere functies verschuift. Dat is een gemiste kans die hij eerder voorbij heeft zien komen. ‘Een aantal jaar geleden, zo rond de eeuwwisseling, was de gedachte dat financials zich met big-data en data-analyse bezig zouden gaan houden. Dat is toen helemaal uit hun handen geglipt en bij cio’s terechtgekomen. Ik heb collega’s al horen klagen: ‘we hebben dat toen uit onze handen laten glippen en we moeten niet zo dom zijn dat we dat nu laten gebeuren met de ‘next big thing’.’ De CSRD en de daaraan gerelateerde ESG en SDG’s vormen die volgende kans die controllers dreigen te missen.
Doodlopend spoor door gemiste kans
Dat zou niet alleen betekenen dat een zeer relevant en toekomstbestendig aspect uit de greep van financials verdwijnt, maar ook dat een aantal financieel specialismes op een doodlopend spoor raken. Steeds meer wordt van controllers verwacht dat ze strategisch rapporteren en datageletterd zijn en worden tegelijkertijd repetitieve cijfermatige taken weggeautomatiseerd. ‘Langzaamaan begint het besef te komen bij controllers dat ze iets met data-analyse moeten doen.’
Destijds waren er controllers en accountants die van mening waren dat big-data en data-analyse geen onderwerp was dat ze zouden moeten willen doen en dat het meer een taak voor IT was. ‘Nu zien we iets soortgelijks weer opdoemen. Als ik voor groepen sta en ik heb het over ESG, SDG en CSRD, dan zijn er financials – zowel accountants als controllers – die letterlijk boos worden en zeggen: ‘Moeten we dat er nu ook nog bij gaan doen? We hebben het al zo druk.’ Overigens, doorgaans merk ik dat er in zo’n zaal twee gedachtegangen leven. Aan de ene kant de believers die zeggen: ‘Ja, nieuwe kans, laten we ervoor gaan.’ En aan de andere kant de non-believers: ‘Wordt er wéér meer werk voor ons gecreëerd’.’
Maar door de boot af te houden, verliezen financials niet alleen zicht op hoe de organisatie met zulke nieuwe eisen omspringt, ze verliezen ook controle over de uiteindelijke rapportage, betoogt Gieskens. ‘De nieuwe regels zijn nou eenmaal aan bedrijven opgelegd. Het zouden accountants en controllers moeten zijn die vanuit hun rapportagekwaliteiten het CSRD-issue zouden moeten oppakken.’
Wel data-analyse maar geen trek in statistiek
Maar Gieskens ziet ook een uitdaging als het op data-analyse bij financials aankomt. ‘Financials zien de marketingmensen allemaal leuke dingen doen met pakketten als Python, R en SPSS en willen daar ook iets mee. Met velen stromen de financials dan de cursus- en congreszalen binnen voor het onderwerp data-analyse. Maar het liefst willen ze dan weer allemaal naar buiten rennen, zodra je vertelt dat ze statistiek nodig gaan hebben. Data-analyse is hip, maar spreek niet over statistiek!’ Overigens ziet hij iets soortgelijks gebeuren met ICT’ers, die wel met data aan de slag willen, maar zich doorgaans niet bezig willen houden met statistiek.
Maar zonder statistiek, kun je weinig aanvangen met data-analyse. ‘Of ik nu aan het hbo Finance & Control of de universiteit lesgeef, mensen verstarren zodra je over statistiek begint. Ik verwonder me daar iedere keer over. Ze vrezen het vak statistiek.’ Zonder statistische basis wordt het onderzoek een bende. ‘Ik heb het meegemaakt: men gaat data-onderzoek doen en past de foute methode op de foute manier toe. We bieden een gamma aan methodes aan en de cursisten pakken precies de manier die ze niet nodig hebben.’
CSRD: Wat moet je ermee?
‘Bij ESG, SDG en CSRD ligt de acceptatiegraad anders. De controllers en financial managers vragen zich af: wat kunnen wij hier nou mee? Je ziet dat het topic ‘duurzaamheid’ in bepaalde branches en sectoren veel meer landt. Zo is men in de grotere zorginstellingen meer bezig met diversiteitsvraagstukken, maatschappelijk verantwoord ondernemen en groene energie. Allemaal onderwerpen waar momenteel veel aandacht voor is in de maatschappij, maar die echt heel verschillend door de diverse branches en sectoren worden opgepakt en ingevuld.’
Gieskens geeft aan dat het ligt aan hoe een organisatie in de maatschappij staat hoe ESG precies binnenkomt. ‘Van oudsher spelen sociale aspecten een veel grotere rol binnen bijvoorbeeld de zorg. Ik heb ooit een interim-controlrol gehad in een zorginstelling en wist niet wat me overkwam; stipt om kwart over 11 ging een gong af voor de koffiepauze. Dan kwamen we allemaal bij elkaar en dat was het moment dat de dagelijkse dingen werden besproken met koffie en soms gebak. Op een accountantskantoor zul je beslist niet meemaken dat er een gong afgaat om te socializen.’
Volgens Gieskens zijn er hier grosso modo twee groepen financials te onderscheiden. De eerste bestaat uit controllers die ESG, SDG en CSRD wel willen toepassen, maar schrikken van de basiskennis die vereist is. Een tweede groep wil er liever niet aan en laat de duurzaamheidsrapportage aan een ander over. Wat ertoe kan leiden dat ongeveer hetzelfde gebeurt als twintig jaar geleden: een gebied waar juist financials een toegevoegde waarde kunnen leveren, verdwijnt naar een andere afdeling.
E-learning: Creditmanagement: Top 10 KPI’s
Data-analyse en statistiek zijn niet alleen belangrijk voor het gebruiken van moderne niet-financiële informatie, ook klassieke zaken als debiteurenbeheer zijn gebaat bij analyse op basis van datainzichten. In deze e-learning leert u over de berekeningen die u gebruikt om uw debiteuren goed te beheren. Gieskens laat deze ook zien in Excel en in de eindtoets past u deze kennis toe en berekent u zelf de resultaten.
In deze cursus leert u onder meer:
- Hoe u afschrijving op dubieuze debiteuren berekent en uitvoert
- Een grey- en blacklist samen te stellen en welke criteria u daarvoor gebruikt
- Hoe u bepaalt welke criteria voor uw organisatie relevant zijn
>> Bekijk de cursus hier op uw dashboard
>> Nog geen abonnee? Lees meer in de openbare catalogus
