De opluchting was groot toen midden februari bekend werd dat de Nederlandse economie in het laatste kwartaal van 2022 niet – zoals verwacht – gekrompen was, maar dat er een positief groeicijfer van 0,6 procent in de boeken genoteerd mocht worden. We waren aan een recessie ontsnapt.
De verklaring was dat de consumenten ondanks hun diepe somberheid toch de portemonnee bleven trekken. Ook de overheid droeg bij aan de stijging van de bestedingen. Dat is logisch, want er werden miljarden aan energiesteun uitgegeven. Wat ook hielp was dat de gasprijs sterk daalde, waardoor de uitgaven aan energie minder hoog waren dan verwacht.
Somber, maar pijn valt mee
Is dit nu goed nieuws? Het is maar hoe je het bekijkt. Dat de consument zoveel uit blijft geven is opmerkelijk, want volgens het CBS is de consument nog nooit zo somber geweest. Maar hier blijkt maar weer eens dat er een verschil kan zitten tussen wat we zeggen en wat we doen. We zijn somber omdat de inflatie hoog is, en er een oorlog aan de gang is waardoor we ons onzeker voelen. Maar ondertussen blijkt de echte pijn mee te vallen. Tijdens de coronacrisis hebben we veel gespaard. Na het wegvallen van de lockdowns gingen de Nederlanders massaal op vakantie, naar pretparken en ging men weer meer consumeren. Wat daarbij helpt is dat de lonen redelijk stijgen. De stijgingen compenseren de inflatie niet volledig, maar veel mensen krijgen meer geld in handen. Verder hebben we natuurlijk de energiecompensatie ontvangen.
Geen duurzaam succes
Wat ook helpt, is dat de arbeidsmarkt ijzersterk is. De werkgevers schreeuwen om personeel. De wat zwakkere conjunctuur vertaalt zich nauwelijks in een oplopende werkloosheid. Als je zeker bent van je baan, blijf je wel uitgeven.
Het succes zal niet duurzaam zijn. Vroeg of laat komen we erachter dat onze koopkracht is aangetast. De dure boodschappen en de oplopende energiekosten zullen hun uitwerking niet missen. Daarbij komt dat de energiesteun na 2023 af zal lopen. Dan ontstaat er hoe dan ook druk op de koopkracht. De overheid kan niet doorgaan met het uitdelen van geld, maar daar willen we nu even niet aan denken. Verder zal door de hogere groei de inflatie minder snel dalen. Dat betekent dat de ECB door zal gaan met rentestappen.
Ik ben bang dat we op termijn een prijs gaan betalen voor dit succes. De overheid heeft overgecompenseerd en dat komt als een boemerang terug. Voor de wat langere termijn is er dus reden om op zijn minst terughoudend te zijn. De thermostaat kan nog niet omhoog.
Auteur: Jaap Koelewijn
Lees hier meer blogs uit de rubriek Economische outlook.
Dit artikel is verschenen in cm: 2023, afl. 2.
