Het steeds veranderende werkveld van controllers betekent dat er veel meer nodig is dan financiële kennis om succesvol te opereren. Een growth mindset is een voorwaarde om effectief persoonlijk leiderschap te tonen, zegt Joris Nuijten, expert in leadership development en docent aan de Amsterdam Business School van de Universiteit van Amsterdam.
‘De positie van finance professionals is de laatste jaren duidelijk aan het verschuiven. Vroeger lag de focus vooral op compliance-aspecten, waarbij je als controller een meer dienstbare en uitvoerende rol innam. Nu ben je meer actief betrokken bij de strategische besluitvorming en de koersbepaling van de organisatie,’ signaleert Joris Nuijten, expert in leadership development en docent van Executive Master of Finance and Control van de Amsterdam Business School van de Universiteit van Amsterdam. ‘Om als strategische gesprekspartner van toegevoegde waarde te zijn, is een combinatie nodig van persoonlijk leiderschap tonen én communicatief sterk in je schoenen staan. Core financial skills zijn natuurlijk cruciaal, maar niet voldoende om in de toekomst relevant te blijven.’
Persoonlijk leiderschap en communicatieve skills zijn volgens Nuijten nauw met elkaar verbonden. ‘Allereerst moet je goed kunnen communiceren over de strategische vraagstukken waarmee je vanuit je functie te maken hebt. Je gaat als controller niet alleen maar over de getallen. Je denkt ook strategisch mee. Dat betekent dat je de verschillende dimensies van finance voor het voetlicht moet kunnen brengen. Dat vraagt onder andere dat je zo nodig assertief kunt optreden, en collega’s in de business op een respectvolle manier uitdaagt.’ Daarnaast gaat het bij effectieve communicatie om actief en empathisch luisteren. ‘Verdiep je met aandacht in je gesprekspartner, los van wat je zelf in een overleg wilt bereiken. Wees oprecht geïnteresseerd in de ander, zodat je in dialoog leert te begrijpen welke vragen en behoeften er leven. Als je goed kunt inspelen op deze issues dan is de kans groter dat je komt tot de beste besluiten en oplossingen.’
Jezelf kennen en ontwikkelen
‘Leiderschap heeft natuurlijk allerlei connotaties, maar wat mij betreft is persoonlijke ontwikkeling de essentie ervan,’ zegt Nuijten, die zich al meer dan twintig jaar bezighoudt met het thema. ‘Het begint ermee dat je zelfbewustzijn ontwikkelt, zodat je jezelf en je motivaties kent. Je hebt een intrinsieke motivatie nodig voor je werk, onafhankelijk van de meningen en verwachtingen van je omgeving. Daarnaast kenmerkt effectief persoonlijk leiderschap zich door een growth mindset, het besef dat je je altijd verder kunt ontwikkelen.’
Nuijten geeft verschillende voorbeelden van wat een growth mindset betekent voor de dagelijkse werkpraktijk van controllers. ‘Het gaat om de bereidheid om te reflecteren op jezelf, de moed om kwetsbaarheid en onzekerheid te tonen, en het vermogen om feedback te geven én te ontvangen. Denk ook aan het lef om uit je comfortzone te stappen en nieuwe uitdagingen aan te gaan. Daarnaast zie ik dat bij persoonlijk leiderschap hoort dat je je eigen aannames durft te bevragen en dat je dus open staat voor informatie die de status quo uitdaagt in plaats van bevestigt.’
Leiderschap versus leiding geven
‘Ik hoor nog regelmatig de visie dat leiderschap alleen relevant is voor leidinggevenden,’ zegt Nuijten over hardnekkige misverstanden over leiderschap. ‘Maar iedere professional maakt elke dag keuzes, bijvoorbeeld om prioriteiten te stellen en om met collega’s samen te werken. Dat zijn onmiskenbaar elementen van effectief persoonlijk leiderschap.’
Een andere mythe is dat er één ideale stijl van leiderschap is. ‘Er zijn allerlei manieren om persoonlijk leiderschap te tonen. Je staat als professional voor de keuze om een stijl te ontwikkelen die bij jóu past. Alleen met de leiderschapsstijl die aansluit bij wie je bent, is er sprake van authenticiteit – en dus van overtuigingskracht.’
Nuijten ontkracht ook de mythe dat leiderschap een theoretisch concept is, dat je uit boeken kunt leren. ‘Om jezelf cognitief te ontwikkelen is het niet voldoende om managementboeken te lezen, of Youtube-video’s en TED Talks te bekijken. Het is ook van belang om te reflecteren, te experimenteren en uit je comfortzone te stappen. Dat lukt alleen als je nieuwe dingen onderneemt en – in een veilige omgeving – fouten maakt.’
De keerzijde van passie voor je vak
‘Finance professionals hebben vaak veel passie voor hun vak. Dat is prachtig om te zien. De keerzijde is dat je geneigd bent om meteen in de inhoud te duiken. Terwijl het soms effectiever kan zijn om daar even van weg te blijven om echt voortgang te boeken,’ adviseert Nuijten.
Nuijten besteedt in zijn onderwijs bijvoorbeeld aandacht aan een onderwerp dat niet iedereen misschien direct associeert met de leiderschapskwaliteiten van controllers: goede gewoonten. ‘Als je aan de slag gaat met zelfreflectie en persoonlijke groei, dan bestaat het risico dat je denkt: ik ga alles helemaal anders doen. De ervaring leert dat je grote ambities in de dagelijkse realiteit al snel weer kwijt bent. Daarom is het advies: focus op een verbeterpunt dat je zonder al te veel gedoe en moeite in je alledaagse leven kunt toepassen. Mensen overschatten nu eenmaal de verandering die ze in korte tijd kunnen bereiken en onderschatten wat ze in langere tijd kunnen bereiken.’
‘Sta open voor verrassingen,’ voegt Nuijten toe. ‘Het is prima om een beeld te hebben over waar je over 5 of 10 jaar wilt zijn. Maar timmer je carrière niet helemaal dicht. Houd je ogen open voor nieuwe kansen.’ Neem ook eventuele signalen dat je vastloopt serieus. ‘Als je denkt dat je in je loopbaan niet meer kunt groeien dan is dat een rode vlag. De wereld verandert continu en het is essentieel om je te blijven ontwikkelen. Onderzoek naar neuroplasticiteit heeft onomstotelijk aangetoond dat je je hele leven lang kunt leren. Het maakt niet uit hoeveel diploma’s je hebt, of hoe senior je bent. Met de juiste mindset blijf je groeien.’
Auteur: Lynsey Dubbeld
