De Nederlandse arbeidsmarkt blijft oververhit en loongroei blijft langere tijd hoog. Lonen groeiden het afgelopen jaar met 5 procent op jaarbasis en dat is ver boven de bandbreedte van een loongroei van 1 tot 3 procent in Nederland.
‘Dit is nogal opmerkelijk, gezien de cultuur van loonmatiging in Nederland. Zelfs in tijden van zeer grote krapte op de arbeidsmarkt bleef de loongroei altijd beperkt tot 3 procent,’ zeggen economen van ABN AMRO in hun analyse van de arbeidsmarkt. De hogere lonen zijn deels te wijten aan de historische arbeidskrapte. Hoewel de markt enigszins lijkt te vertragen in de eurozone, blijft de vraag in Nederland onverminderd hoog. Hierdoor zijn bedrijven er veel aan gelegen personeel te behouden en meer geneigd te voldoen aan looneisen.
Hoge inflatie
Een andere factor is de hoge inflatie. Werknemers willen gecompenseerd worden voor het verlies in koopkracht. Ondertussen wordt de inflatie breder en is merkbaar in bijna alle prijzen, omdat de verhoging meer wordt doorberekend aan afnemers dan vorig jaar. Vakbonden zijn daarom hogere lonen gaan eisen, waardoor er cao’s worden afgesloten met hogere loonstijgingspercentages dan Nederlandse ondernemers gewend zijn. Ook wordt er meer ingezet op uitkeringen in bedragen in plaats van procentuele stijgingen, om mensen met lage lonen beter te steunen.
Lees ook: Werkgevers en bonden botsen over loononderhandelingen
Afkoeling
De economen verwachten dat de inflatie dit jaar afneemt en de loonstijgingen vervolgens minder groot zullen zijn, hoewel bedrijven nog steeds hogere prijzen zullen willen berekenen, terwijl werknemers op meer loon rekenen. ‘Nu wij menen dat de loongroei in de VS al aan het afkoelen is en dat de loongroei in de tweede helft van 2023 ook in de eurozone zal beginnen te dalen, denken wij dat het gevaar dat loon-prijsspiralen de inflatie afremmen niet erg groot is,’ zegt de bank in zijn maandelijkse rapport uit februari.
Soepelere arbeidsmarkt
De bank verwacht dat de arbeidsmarkt versoepelt door de fiscale afbouw van overheidssteun als de compensatieregeling voor de energieprijzen. Ook neemt de arbeidsdynamiek toe: meer mensen verwisselden van baan het afgelopen jaar dan in de eerste twee pandemiejaren. ‘Arbeidsdynamiek is positief voor de economie als geheel omdat het een efficiëntere verdeling van schaarse arbeid faciliteert, wat iets van verlichting kan verzorgen in tijden van krapte,’ stelt de bank in zijn macro-economische analyse van maart.
Lees ook: Blog Jaap Koelewijn: Uitstel van executie?
Lage werkloosheid
De arbeidsvraag neemt iets af en de verwachte groei van faillissementen zorgt voor een lichte groei van de werkloosheid. Die is nu 3,5 procent, maar de bank verwacht een groei naar 3,8 procent. Een deel van de werkloosheid bij bedrijven wordt opgevangen met werkgelegenheid in sectoren die door de overheid worden gesteund. ‘Het expansieve begrotingsbeleid – met bijvoorbeeld een stijging van de overheidsconsumptie in het onderwijs en de zorg – betekent dat een deel van wegvallende private arbeidsvraag opgevuld wordt door publieke arbeidsvraag. Op de middellange termijn gaat vergrijzing in toenemende mate een rol spelen waardoor de arbeidsmarkt ook dan krap blijft in historisch perspectief.’
