Het Centraal Planbureau heeft de omzet en winstgevendheid van drie miljoen bedrijven in tientallen landen in beeld gebracht nadat strengere CO2-regels van kracht werden. Stijgende koolstofkosten hebben tussen 2000 en 2019 niet de verwachtte impact gehad op de winst, zo concluderen de rekenmeesters. Ook voor de toekomst, met striktere regels, voorzien de onderzoekers geen grote negatieve effecten op winstgevendheid.
Het onderzoek richt zich op 32 landen en beslaat daarmee 75 procent van alle uitstoot van broeikasgassen. Ter vergelijking heeft het CPB gekeken naar een ander kostenplaatje dan alleen de belasting op CO2-uitstoot, daar de kosten ook te wijten zijn aan (aanverwant) beleid als emissiestandaarden, subsidies, accijnzen op brandstof en technologische beperkingen.
Niet minder competitief
Het CPB stelt dat dit het eerste grootschalige internationale onderzoek is naar de impact op de winstgevendheid van bedrijven door strengere klimaatregels. Een grote zorg van beleidsmakers is dat bedrijven minder competitief maken, vooral in industriële en energie-intensieve sectoren. Maar volgens dit onderzoek is er geen bewijs voor deze aanname, behalve een impact op de werkgelegenheid in CO2-intensieve sectoren, zoals mijnbouw of de cementindustrie. Wel is het belangrijk om op te merken dat de totale koolstofkosten tot nu toe laag zijn gebleven door uitzonderingen, compensaties en flexibele luiken. Vier vijfde deel van deze kosten hebben geen expliciete prijs.
Geen prijsverhogingen
De impact op de werkgelegenheid in sectoren die zwaar uitstoten is niet verwonderlijk, maar over het algemeen wordt aangenomen dat hogere koolstofkosten leiden tot hogere verkoopprijzen. Ook dat is niet gebleken. Volgens CPB betekent dit dat het goed mogelijk is dat bedrijven hebben gereageerd op de maatregelen door minder fossiele brandstoffen te gebruiken, wat ertoe leidt dat ze minder te maken hebben met de gestegen kosten voor CO2-uitstoot.
Ook winstgevend bij verdere kostenstijging
Ook met veel stringentere eisen en een hypothetische verhoging van de kosten in een orde van grootte verwachten de onderzoekers vooral negatieve effecten op de werkgelegenheid en op de omzet, maar een stijging van investeringen, productiviteit en winstgevendheid. Want ook bij een dergelijke stijging, wordt er meer ingezet op een lagere afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Investeringen worden op lange termijn ingezet om te blijven ontwikkelen en heeft op lange termijn een positief effect op productiviteit.
Bedrijven vertrekken niet
Verder lijkt het er niet op dat bedrijven ervoor kiezen om werkzaamheden te verplaatsen naar landen met minder strengere regels – ook een vrees van politici. Volgens het onderzoek is het gezien de daadwerkelijke resultaten waarschijnlijker dat bedrijven hun processen aanpassen om lokaal minder negatieve effecten te voelen van CO2-beleid.
