De tijd waarin de periode na de opleiding louter werd besteed aan het uitvoeren van wat is geleerd, is voorbij. Om in de pas te blijven lopen met de technologische ontwikkelingen zult u zich verder moeten bekwamen in het vermogen om in systemen te denken, data-analyse en leiderschap. Financieel professionals zijn zelf verantwoordelijk voor hun eigen toekomst. Neem dus zelf de verantwoordelijkheid voor het ontwikkelen van de benodigde vaardigheden en competenties van de financiële functie.

Ondernemen betekent risico’s nemen. Onzekere economische tijden maken ondernemingen vanzelfsprekend voorzichtiger in hun aanpak, maar stilstaan is niet de oplossing. Sterker nog, succes hangt vaak af van het ontwikkelen en implementeren van innovatieve strategieën.

Tot disruptieve innovatie worden technologische ontwikkelingen gerekend, die lang onder de radar blijven, maar uiteindelijk snel en op veel plekken opduiken en een ontwrichtende uitwerking op sectoren en ondernemingen hebben en daarmee de markt verstoren.

McKinsey Global Institute (MGI) heeft de volgende voorspelling over disruptieve technologieën gedaan (figuur 1).

Uit onderzoek van de VU Registercontrollersopleiding en de NBA accountants in business (2017) kan worden geconcludeerd dat als financieel professionals niet snel in beweging komen, disruptie op de loer ligt. Professor doctor Frank Verbeeten beweert zelfs: ‘Als financieel professionals willen voorkomen dat hun baan binnenkort wordt uitgehold of zelfs verdwijnt, moeten zij versneld aan hun technische en interpersoonlijke competenties gaan werken.’ Uit het onderzoek blijkt verder dat een groot deel van de financieel professionals de impact van technologie op zijn functie onderschat. In het onderzoek wordt onder technologie vooral robotisering en data-analyse verstaan.

Robotisering

Robotisering, ook wel robotic process automation (RPA), afgekort robotics, stelt organisaties in staat om repetitief en arbeidsintensief administratief werk aan slimme software over te dragen om de productiviteit en kwaliteit van het werk te verhogen en daarmee de behoefte aan herbewerking inclusief foutenherstel significant te verminderen. Enkele voorbeelden van toepassingen van robotisering in de financiële functie zijn automatisch factureren, automatische controles op basis van data-analyse, automatische rapportages, automatische koppelingen tussen diverse mutaties, bijwerken van klantprofielen bij een verzekeraar, creditcardcontroles en afrekeningen bij een financiële dienstverlener. Zoals uit deze voorbeelden blijkt, neemt robotisering veel uitvoerende taken over. Robotisering verhoogt daardoor de efficiency. Organisaties die robotisering toepassen kennen daardoor lagere kosten voor de financiële functie. Een aansprekend voorbeeld is dat een organisatie met robotisering ‘van 5.000 naar 500.000 facturen per fte’ kan gaan.

Het Oxford-rapport The future of employment: How susceptible are jobs to computerisation concludeert dat voor 47 procent van alle banen in de Verenigde Staten het risico bestaat dat binnen nu en twintig jaar mensen worden vervangen door computers. Maar in hoeverre robotisering en digitalisering daadwerkelijk banen doen verdwijnen, is sterk afhankelijk van het soort werk en het type baan. Figuur 2, het routinemodel van Autor, Levy & Murnane (2003) geeft hier inzicht in. De kans dat routinematig werk, zowel manueel als cognitief, wordt overgenomen door technologie is volgens het Oxford-rapport het grootst.

Data-analyse

Data-analyse kan worden gedefinieerd als het proces waarbij gebruik wordt gemaakt van gestructureerde en ongestructureerde data en (via applicaties, analysetechnieken zoals statistische en kwantitatieve analyses, voorspellende en verklarende modellen) bruikbare informatie wordt opgeleverd.

Door het combineren van gestructureerde en ongestructureerde data, wordt het mogelijk om eenvoudig verbanden tussen financiële en niet-financiële informatie te leggen. Dit geeft nieuwe (datagedreven) invalshoeken op het effect van strategieën en marktontwikkelingen. Een financieel professional die de juiste combinatie van data gebruikt, analyseert en helder rapporteert, creëert nieuwe waardevolle stuurinformatie, waarop hij op basis van data-analyse advies kan geven en kan meedenken in de strategie. De nieuwe inzichten, die dat oplevert, bieden onderbouwde kansen en concurrentievoordeel. Zie het voorbeeld van data-analyse uit de landbouw (kader).

Blockchain

Naast robotisering en data-analyse wordt door steeds meer organisaties ook blockchain technologie ingezet. Ook blockchain zal effect hebben op de ontwikkeling van financiële functie. Een blockchain is een gedistribueerde database, die een gestaag groeiende lijst van data-items, die gehard zijn tegen manipulatie en vervalsing, bijhoudt. De database is in essentie een grootboek met transactiegegevens. Deze digitale transactie gegevens worden op een gedistribueerde wijze opgeslagen. Dat betekent dat er géén centraal punt is waarbij dit wordt gecontroleerd. Het ontbreken van een controlerende centrale partij lijkt een gevaar, maar is juist een veiligheidsmechanisme. De controle zit hem namelijk in het grootboek zelf. De informatie in het grootboek wordt versleuteld, en bij vele blockchain toepassingen is zelfs bij eindgebruikers een deel van het grootboek aanwezig. In elk geval is er op vele plekken een complete versie van het grootboek (‘Full Nodes’) aanwezig. Dat betekent dat als iemand een transactie probeert te vervalsen, er tegen vele grootboeken wordt gecheckt op juistheid. In figuur 3 is een schematisch overzicht van een blockchain opgenomen.

De bekendste toepassing van blockchain technologie is de toepassing in het betalingsverkeer, waarbij de Bitcoin het bekendste voorbeeld is. Maar naast het afhandelen van betalingsverkeer is blockchain-technologie in diverse andere contexten, zoals smart contracts, het verifiëren van (persoons)gegevens en in de aandelenhandel, geschikt.

Blockchain technologie gaat naar verwachting in de toekomst veel effect hebben op risk & compliance. Veel risico’s en controles worden hierdoor geautomatiseerd en al vanaf de opzet afgedicht. Het beoordelen voor welke transacties blockchain kan worden ingezet, de veiligheid van internet en het interne automatiseringssysteem zullen steeds meer de aandacht van de financieel professional krijgen.

Toekomst van de financiële functie

Financieel professionals moeten zich minder met de getallen en rapportages bezighouden en meer betrokken worden bij de besluitvorming van de managers. Deze verschuiving van ‘number-crunching’ naar meer ‘controller involvement in management’ zou goed zijn voor de persoonlijke ontwikkeling van de financieel professional en de prestaties van de organisatie verbeteren, omdat door de inhoudelijke inbreng van de financiële expertise in de adviezen van de financieel professional aan het management er betere besluiten kunnen worden genomen.

Er lijkt zich een duidelijke splitsing af te tekenen voor wat betreft de inrichting van de financiële functie. Er zijn wel financieel professionals met een accounting achtergrond nodig, maar dat betreft meer de specialisten op bepaalde onderdelen. De benodigde competenties in de financiële functie komen veel meer op business insights te liggen. Die tendens is al ingezet. Financieel professionals krijgen in toenemende mate een bedrijfskundige achtergrond en minder vaak een accountants achtergrond.

Lees ook: Deze financiële functies zijn de toekomst

Vaardigheden

Uit het onderzoek van de VU-controllersopleiding en de NBA accountants in business blijkt dat een groot deel van de financieel professionals de impact van technologie op zijn of haar functie onderschat. Als ze niet snel in beweging komen ligt disruptie op de loer. Medewerkers moeten een aantal competenties en karaktereigenschappen hebben, die ze de wendbaarheid geven om veelzijdig inzetbaar te zijn. Hiermee dragen ze bij aan de wendbaarheid van de organisatie als geheel. Dat wordt employagility genoemd. Ten aanzien van data-analyse is het voor financieel professionals vooral van belang awareness te kweken. Te zorgen dat ze een goede gesprekspartner zijn voor de data-analist. Zij moeten weten wat er technisch kan, weten wat er in de systemen zit, een open en nieuwsgierig oog hebben voor wat er misschien buiten de eigen systemen te halen valt en daar over communiceren.

Financieel professionals moeten ‘agile’ zijn en vooral uitblinken in de eigenschappen die de computer niet heeft: compassie, intuïtie, creativiteit, mensenkennis, ‘kunnen omgaan met robots’ en analytisch vermogen om data te kunnen interpreteren. De wendbare professional zal ook in de nieuwe dienstverlening relevant blijven. De professional die te lang ‘blijft hangen’ in de oude dienstverlening zal snel aan marktwaarde verliezen en op termijn werkloos worden. In figuur 5 is dit grafisch weergegeven.

Persoonlijkheidsgebieden

Eigenschappen en competenties, die daarnaast steeds belangrijker worden, maar niet in de bedrijfseconomische opleiding zitten, zijn:

• Bedrijfskundige blik;
• Data-analytische vaardigheden;
• In systemen kunnen denken;
• Leiderschapskwaliteiten, zoals durven beslissen en blijven vernieuwen;
• Nieuwsgierigheid en onderzoeken van nieuwe mogelijkheden;
• Open staan voor verandering;
• Effectief communiceren (feedback geven, overtuigend adviseren, presenteren).

Leven lang leren

De rolinvulling van financieel professionals is heel verschillend. Dat is niet verwonderlijk, gezien de grote diversiteit van organisaties, waarin zij werkzaam zijn. Toch kunnen zij allemaal succesvol zijn in het uitvoeren van hun financiële functie. Uiteindelijk gaat het erom dat de financieel professional in zijn rol meebeweegt en werkzaamheden blijft doen die bij zijn talenten en persoonlijkheid passen. Door deze eerst inzichtelijk te maken, blijf de financieel professional aan het stuur en kan hij de juiste keuzes voor opleiding, training en functie in de toekomst maken.

Financieel professionals doen er dan ook goed aan om zich de volgende vragen te stellen en daarop in beweging te komen:

1. Waar zit mijn toegevoegde waarde?
2. Welke van de nieuwe ontwikkelingen heeft het meeste invloed op mijn rol in de toekomst?
3. Wat heb ik nodig om in deze ontwikkelingen mee te kunnen gaan?

De tijd waarin de periode na de opleiding louter werd besteed aan het uitvoeren van wat is geleerd, is voorbij. In een wereld, die zo snel verandert, is een werknemer nooit uitgeleerd. Overheid, werkgevers én werknemers staan dan ook voor de uitdaging om in een ‘leven lang leren’ te investeren. Leren moet een vanzelfsprekend onderdeel van de Nederlandse samenleving uitmaken en dat is het nu nog niet. In Nederland besteedt een werknemer gedurende zin carrière slechts 0,6 jaar aan doorleren. Ter vergelijking is dat in Zweden en Noorwegen 1,8 jaar.

Auteur: Ron Kieft
drs. R.M. Kieft RA is zelfstandig gevestigd onder de naam Bureau voor Administratie en Controle Kieft (BACK) bv

Finance Academy E-learning

In de leeromgeving Finance Academy E-learning vindt u cursussen met een breed scala aan onderwerpen die voor controllers van belang zijn. Zo ook vindt u er een verdiepingscursus over de disruptie van de financiële functie.

Volg CMWeb op LinkedIn!