De Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants (NBA) heeft in één keer een reactie gegeven op de rapporten van de Monitoring Commissie Accountancy, Commissie Toekomst Accountancysector en het instellen van kwartiermakers door minister Hoekstra van Financien.
Recent heeft de minister twee kwartiermakers benoemd om de in de kabinetsreactie genoemde aanbevelingen uit te voeren en op te volgen en daarnaast de voortgang van de kabinetsmaatregelen te stimuleren, aan te jagen en te bewaken. De NBA zegt de voortgang die de minister met de benoeming gemaakt heeft, te waarderen. “We zien uit naar de samenwerking met de kwartiermakers.”
Lees ook: Hoekstra stelt kwartiermakers aan die onderzoek doen naar toekomst accountancy
Kwaliteit nog niet waar deze zijn moet
De NBA herkent zich in het beeld dat de kwaliteit van de wettelijke controles nog niet altijd is waar deze moet zijn. “Binnen het wettelijk controledomein ziet de NBA voorlopers en achterblijvers. Het over de volle breedte op orde brengen van de kwaliteit is uiteindelijk van essentieel belang voor duurzaam herstel van maatschappelijk vertrouwen in het beroep.” De NBA steunt dan ook de maatregelen die minister Hoekstra voorstelt in de kabinetsreactie en is zeer bereid om waar mogelijk ook zelf de handschoen op te pakken.
Foutloze accountant bestaat niet
Tegelijkertijd constateert de NBA dat de sector de afgelopen jaren op het gebied van kwaliteitsverbetering en cultuurverandering belangrijke stappen heeft gezet. “Een foutloze accountant bestaat niet, maar de Nederlandse accountancysector is een sterke sector die zich internationaal gezien kan meten met de wereldtop. De stappen die de afgelopen jaren zijn gezet, de voorgenomen maatregelen van de minister en een versterkte samenwerking met belanghebbende partijen geven de NBA vertrouwen in de toekomst van de accountancysector in Nederland.”
Kabinet neemt aanbevelingen over
In de kabinetsreactie op het rapport van de CTA gaat minister Hoekstra ook kort in op het eindrapport van de MCA en op de verkenning Kwetsbaarheden in de structuur van de accountancysector die de Autoriteit Financiële Markten (AFM) in 2018 publiceerde. De belangrijkste boodschap van de minister over het CTA-rapport is dat de minister de analyse van de CTA onderschrijft en het overgrote deel van de aanbevelingen overneemt en dat versterking van de keten centraal staat in het maatregelenpakket van het kabinet. De minister schrijft hierover: “Dit leidt tot een totaalpakket aan maatregelen dat breed is, maar gericht. Het doel, een duurzame verbetering van de kwaliteit van wettelijke controles, kan alleen worden bereikt als de keten als geheel wordt versterkt”.
Is het vliegurencriterium kwaliteitsverhogend?
Daarnaast weegt de minister in de kabinetsreactie de aanbevelingen van de MCA. Een aantal MCA-aanbevelingen kent een overlap met die van de CTA en worden daarom (geheel of voor een deel) door het kabinet overgenomen. Daarnaast kondigt minister Hoekstra naar aanleiding van de aanbevelingen van de MCA onder andere aan te willen onderzoeken of het ‘vliegurencriterium’ een kwaliteitsverhogend effect heeft en of het meerwaarde heeft om in de accountantsverklaring verplicht op te nemen of er een opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling heeft plaatsgevonden. Daarnaast stelt de minister in navolging van een aanbeveling van de MCA “in beginsel welwillend” te staan tegenover het (op termijn) intensiveren van het AFM-toezicht op de sector. De CTA stelt dat er geen ‘silver bullet’ is die alle problemen oplost en dat oplossingen gezocht moeten worden in een combinatie van maatregelen. Minister Hoekstra onderschrijft deze conclusie.
De NBA vindt dat de sector de afgelopen jaren op het gebied van kwaliteitsverbetering en cultuurverandering belangrijke stappen heeft gezet.
Gezamenlijk schouders onder zetten
De NBA deelt de opvatting dat een afgewogen pakket aan maatregelen zeker bijdraagt aan verhoging van de kwaliteit van de wettelijke controle. Tegelijkertijd is de NBA van mening dat een belangrijke voorwaarde voor succes op de lange termijn de mate zal zijn waarin de sector en belanghebbende partijen (stakeholders, ketenpartijen) elkaar weten te vinden, gemeenschappelijke afspraken over prestatiedoelstellingen maken en daar gezamenlijk de schouders onder zetten. “Dit geldt voor alle relevante gebieden van het beroep: kwaliteit, fraude, continuïteit en wat de NBA betreft ook niet-financiële informatie. Hiervoor is het essentieel dat partijen tot overeenstemming komen over een kwaliteitsbegrip en dat dit begrip – onder andere via Audit Quality Indicators – meetbaar en zichtbaar gemaakt kan worden.”
Borging ingezette verbeteringen cruciaal
Later in de brief deelt de NBA haar reactie op de Monitoring Commissie Accountancy, die door het bestuur van de NBA zelf is ingesteld. “We delen de conclusie dat borging van de ingezette verbeteringen van essentieel belang is. Dat iets op papier staat of bestuurlijk wordt gedragen, betekent niet per definitie dat dit tot op alle niveaus van de organisatie is doorgedrongen en duurzaam geborgd is. Deze duurzame borging hangt nauw samen met de cultuur binnen een organisatie. Daarbij rijst echter wel de vraag wanneer maatregelen voldoende geborgd zijn. Zou het geborgd moeten zijn met wet- en regelgeving? In de governance (checks and balances) of cultuur van een organisatie? De NBA gelooft dat ook externe factoren van belang zijn en blijven bij de borging van maatregelen. Daarom steunt de NBA de MCA-aanbevelingen ten aanzien van de verbreding (kwaliteitsborgingssysteem en gedrags- en cultuuraspecten) en intensivering van het AFM-toezicht.”
Integraal beeld van kwaliteit controles ontbreekt
De beroepsorganisatie komt ook terug op onderwerpen en aanbevelingen die door de CTA en MCA beiden zijn gedaan. “De NBA onderschrijft de observatie van de CTA dat er op dit moment een integraal beeld van de kwaliteit van wettelijke controles op de verschillende niveaus ontbreekt en er onvoldoende vergelijkbare informatie op alle drie niveaus beschikbaar is. Daarnaast stelt de CTA dat de informatie die volgt uit de AQI’s, op één openbaar toegankelijke locatie samengebracht dient te worden onder toezicht van de AFM, zodat accountantsorganisaties vergeleken kunnen worden en dat er meer wetenschappelijk onderzoek gedaan dient te worden naar de kwaliteit van de wettelijke controle in Nederland.”
Het is cruciaal om maatregelen te nemen om in de toekomst meer objectieve informatie over de kwaliteit van de sector te verkrijgen
Verplichting van AQI’s desnoods wettelijk
Ook minister Hoekstra stelt in zijn reactie dat hij het “cruciaal vindt om maatregelen te nemen om in de toekomst meer objectieve informatie over de kwaliteit van de sector te kunnen verkrijgen”. Hij stelt daarnaast dat hij de verplichtingen ten aanzien van de AQI’s waar nodig wettelijk zal vastleggen en ziet voor de totstandkoming van de AQI’s een grote tol weggelegd voor de kwartiermakers, de sector en de toezichthouder. De NBA steunt de aanbevelingen en het voornemen van de minister. Het is voor de NBA van groot belang dat deze AQI’s in overleg met de kwartiermakers en de toezichthouder, maar bij voorkeur ook met overige ketenpartners en stakeholders worden opgesteld. “Daarmee kunnen we op een breed maatschappelijk draagvlak rekenen.”
NBA wil goede afbakening ‘vlieguren’
De NBA is van mening dat eerst onderzocht dient te worden wat een goede afbakening van een ‘vlieguur’ is. Zo vindt de NBA onder andere dat vrijwillige controles (zoals een ziekenhuis) ook meegeteld zouden moeten worden en dat er een ruimhartige overgangsregeling en ingroeimogelijkheid zou moeten komen. De NBA sluit zich daarom aan bij de kabinetsreactie van minister Hoekstra waarin hij stelt dat hij eerst, in overleg met de AFM, nader onderzoek zal gaan doen naar het criterium. De NBA steunt dan ook de door de CTA en de MCA gedane aanbevelingen ten aanzien van het toezicht op de sector, waaronder het concentreren van het toezicht op alle Wta-vergunninghouders bij de AFM.
Onder beursgenoteerde ondernemingen lijkt het terecht niet kunnen contracteren van een accountant een zelfreinigende werking te hebben.
Aanwijzingsbevoegdheid kan meerwaarde hebben
Met betrekking tot de beschikbaarheid van de accountant en het weigeren van cliënten doet de CTA een aanbeveling tot invoering van een bevoegdheid voor de minister van Financiën om als ultieme maatregel een accountantsorganisatie toe te wijzen aan een controleplichtige entiteit die er ondanks gerede inspanning niet in is geslaagd een accountantsorganisatie te contracteren. Echter, de NBA denkt dat de aanwijzingsbevoegdheid voornamelijk een meerwaarde kan hebben in de (semi-)publieke sector, terwijl onder bijvoorbeeld beursgenoteerde ondernemingen het terecht niet kunnen contracteren van een accountant een zelfreinigende werking lijkt te hebben.
Meer aandacht voor fraude en continuïteit
De CTA doet de aanbeveling dat er in wettelijke controles meer aandacht dient te zijn voor fraude en continuïteit. Daarnaast dient er volgens de CTA bij de controle van grote en middelgrote entiteiten standaard forensische expertise aanwezig te zijn in het controleteam. De NBA vindt het uitgangspunt aanbevelenswaardig voor een groot deel van de controles, maar vindt een verplichting te ver gaan. “Een overweging hierbij is dat forensische expertise niet tot uitdrukking komt in een formele beroepskwalificatie waardoor de aanbeveling op dit moment niet toetsbaar is. Daarnaast zal een verplichte inzet voor alle middelgrote en grote entiteiten tot capaciteitsproblemen leiden, ook binnen de grootste accountantsorganisaties.”
Nader onderzoek naar alternatieve modellen
Hoekstra wil de kwartiermakers nader onderzoek laten doen naar alternatieve structuurmodellen.
De minister ziet in zijn reactie een belangrijke rol weggelegd voor de kwartiermakers om nader onderzoek te doen naar de door de CTA en de MCA genoemde alternatieve structuurmodellen zoals audit only. De NBA steunt de aanbevelingen tot experimenten, onderzoeken en pilots. “Het is daarbij wel van belang om op voorhand vast te stellen wat een onderzoek, pilot of experiment succesvol maakt en in welke mate het bijdraagt aan verbetering van de kwaliteit.”
Benoeming voorzitter door Financiën
Saillant: de door de NBA zelf ingestelde MCA vindt het wenselijk dat voorzitters van belangrijke gremia, waaronder de voorzitter van het bestuur van de NBA, onafhankelijk zijn en dat de minister van Financiën verantwoordelijk dient te zijn voor de benoeming van de NBA-voorzitter. De NBA zegt zich aan te sluiten bij de kabinetsreactie, waarin minister Hoekstra stelt dat benoeming door de minister minder goed past bij de aard van een publiekrechtelijke beroepsorganisaties en de relatief autonome positie die daarbij hoort.
Lees ook
Hoekstra stelt kwartiermakers aan die onderzoek doen naar toekomst accountancy
Kabinet neemt (CTA-)maatregelen om kwaliteit accountantscontroles te verbeteren
“Richt je als accountant op zaken die er echt toe doen”
Eindrapport MCA: Spiegel voor de accountancysector
