Duurzaamheid komt in sneltreinvaart de financiële afdeling op, constateren Diane Zandee en Kees Kerstens, respectievelijk docent en gastdocent aan Nyenrode Business Universiteit. ‘Naast een financieel budget krijgen controllers ook te maken met een carbon budget. Controllers moeten zich dan ook op dit vlak ontwikkelen.’
De verwachting is dat CO2-boekhoudingen in korte tijd op minimaal zo’n hoge standaard moeten zijn als de financiële boekhouding, stelt Kerstens. Hij is tijdens de Nationale Controllersdag op 15 juni 2023 in Maarssen één van de sprekers. ‘Om het bredere plaatje te schetsen: De EU wil in 2050 het eerste klimaatneutrale continent zijn. Dat staat in de zogeheten Green Deal. Om daar te komen, moet de EU onder meer weten wat de private sector uitstoot. Brussel introduceert daarvoor een eenduidige rapportage, de Corporate Sustainability Reporting Directive oftewel CSRD. Dat maakt dat organisaties met de billen bloot moeten over hoeveel zijzelf, hun leveranciers en hun klanten uitstoten.'
In richtlijn met de CSRD moeten organisaties per vijf jaar een plan maken over welke stappen ze zetten richting net zero. 'Daarnaast moeten de rapportages voorzien zijn van een handtekening van de accountant, met tot nu toe limited assurance. Die rapportages bevatten tien onderwerpen. Van CO2-uitstoot en de sociale component tot aan biodiversiteit en waterverbruik. De rapportagestandaarden zijn dan weer verwerkt in de European Sustainability Reporting Standards. Hiermee is de EU echt koploper. Nergens anders wordt duurzaamheidsrapportage op deze wijze wettelijk verankerd’, aldus Kerstens.
Nu mee aan de slag
‘Dit is dus niet iets van de toekomst’, vult Diane Zandee aan. ‘Je moet er nu al mee aan de slag. Binnen twee jaar moeten veel bedrijven aan CSRD voldoen en moeten er dus ook voor het verminderen van CO2-uitstoot plannen liggen en moeten we hierop meten. De reden is ook simpel: we stoten veel meer CO2 uit dan goed is voor de mensheid. De effecten daarvan zie je terug in klimaatverandering die onder andere droogte, overstromingen, verlies van biodiversiteit en zeespiegelstijging met zich meebrengt. Vanuit de gedachte om die effecten tegen te gaan zou je dit als bedrijf dus al moeten willen.'
Volgens Zandee is het tevens een kwestie van het waarborgen van de bedrijfscontinuïteit: 'Die komt in gevaar als je geen grondstoffen meer kunt krijgen, er geen water is voor je productieproces of je locaties onder water kunnen komen te staan. Vanuit het perspectief van risicomanagement zou je de effecten al in kaart willen brengen. Daar komt het voldoen aan CSRD bij. Al met al betekent dit dat financial controllers er een taak bijkrijgen in het rapporteren en monitoren van duurzaamheidsinformatie. En dat businesscontrollers, naast het financiële domein, hierover moeten kunnen adviseren aan hun managementteams.’
Complete shift van het vak
Dat is volgens Kerstens een complete shift van het vak. ‘Waar vroeger dit een onderwerp was voor de duurzaamheidsafdeling, komt dit nu in sneltreinvaart de financiële afdeling op. Daar hebben controllers verstand van rapportagelijnen, traceerbaarheid van informatie en controleerbaarheid. Controllers zijn tot nu toe vaak niet degenen die bijvoorbeeld een biodiversiteitsmeting hebben gedaan of targets hebben gezet voor een duurzame bedrijfsvoering. Die kennis zat bij de duurzaamheidsafdeling. Dat schuift ineen. Met als doel de eigen bedrijfsvoering, je energie-inkoop en je keten zo veel mogelijk CO2-vrij te maken. Die eerste twee heb je als organisatie in de hand. Die heten scope 1 en 2. Scope 3, de uitstoot in je keten, is moeilijker. Want daarover moet je dus in gesprek, eerst met je meest uitstotende leveranciers, om samen de keten te verduurzamen.'
Door de wasstraat
Financials moeten door een wasstraat. Kerstens: ‘Ze zijn goed in rekenen, maar moeten dus ook leren hoe je een biodiversiteitsberekening, CO2-sommen of een waterverbruiksberekening maakt. De uitstoot samenhangend met de aanschaf van een gebouw of machines moet je bijvoorbeeld in één keer opnemen in je CO2-balans. Daar waar je in een financiële boekhouding afschrijvingstermijnen hebt. Kortom, naast je financiële boekhoudsystemen krijg je ook een niet-financiële boekhouding met net wat andere regels. Die twee moeten kloppen en op elkaar aansluiten.’
Als businesscontroller ga je op basis van de rapportage en monitoring op dat carbon budget en de doelstellingen sturen
Diane Zandee
Zandee: ‘Bedoeling is uiteindelijk dat er binnen bedrijven een carbon budget komt. Dat maakt managementteams en hun controllers creatief. Hoe kunnen we CO2 beperken en zo binnen dat carbon budget blijven? Denk aan het gebruik van andere grondstoffen, hernieuwbare energie of elektrificatie. Als businesscontroller ga je op basis van de rapportage en monitoring op dat carbon budget en de doelstellingen sturen.’
Nog volop in ontwikkeling
De twee benadrukken hoe interessant deze verandering is. Kerstens: ‘Je hebt hier als controller een kans om je te bekwamen in een vakgebied dat nog volop in ontwikkeling is. Daar waar de financiële rapportages al meer vastliggen. Je kunt meebouwen aan het fundament van niet-financiële rapportage en de advisering over die onderwerpen. Om zo echt het verschil te maken voor het klimaat. Hoe gaaf is dat?!’
Zandee concludeert: ‘Het vak wordt nog diverser. We moeten uitdenken hoe we dit gebouw van financiële en niet-financiële rapportage neerzetten en integreren. Maar ook nadenken over hoe we key performance indicatoren in duurzaamheid neerzetten in de business. En hoe daar vervolgens op te sturen. Denk ook aan businesscases. In hoeverre eet een businesscase het carbon budget op? Hoe kunnen we vervolgens de businesscase beter maken? Hoe zorgen we dat we leveranciers meekrijgen in ons verhaal? Enzovoorts. Kortom, controllers springen zo meer en meer op de bres voor het klimaat. Ik zou daarom zeggen: pak je rol in deze enorme verandering van het vak. Op het gebied van duurzaamheid kun je bij uitstek partner van de business zijn.’
De Nationale Controllersdag waar Kerstens spreekt, wordt op 15 juni in Maarssen gehouden. Wil jij erbij zijn? Schrijf je in via www.financeacademy.nl/events/nationale-controllersdag.
Dit artikel is gesponsord door Nyenrode Business Universiteit.
