Blockchain: van hype naar de eerste successen

Blockchain is, voor wie het niet weet, een digitaal decentraal gedeeld grootboek met transacties, dat door alle deelnemers gezamenlijk wordt onderhouden en waar beveiligd transacties aan kunnen worden toegevoegd. De opgeslagen informatie is inzichtelijk voor alle deelnemers, die op elk gewenst moment wijzigingen kunnen zien en goedkeuren.

Ontnuchtering

Het enthousiasme waarmee blockchain aanvankelijk werd omarmd, is hier en daar wat getemperd. ‘De ontwikkeling die uw leven nog even niet verandert’, kopte de Volkskrant onlangs. Louis de Koning, consultant en partner bij Improven, kijkt niet op van dergelijke berichten; zo’n ontnuchtering hoort er volgens hem bij. Evenals scepsis, zegt consultant Guido Rademakers, die dat wel begrijpt: ‘De toegevoegde waarde van blockchain is voor sommigen net zo lastig in te schatten als begin jaren negentig de toegevoegde waarde van het internet’, zegt hij. Improven helpt bedrijven bij blockchain-ontwikkelingen, vaak samen met ontwikkelaar Nerds & Company. Onder meer met het uitwerken van het businessmodel, de toepassing en governance, alsmede het afdekken van risico’s. ‘Bedrijven zijn echt op zoek naar protocollen die werken voor hun industrie of bedrijf’, aldus Rademakers. Blockchain zal volgens hem steeds vaker ingezet worden als standaard voor data-uitwisseling tussen bedrijven, met name voor samenwerking in de keten. Zeker als daar nu een intermediair zoals een notaris of bank voor wordt gebruikt.

Hype-curve

De Koning wijst op de hype-curve van Gartner, een levenscyclus die bijna alle nieuwe technologieën doormaken. Na de ontdekking zijn de verwachtingen kortstondig zeer hooggespannen. Dan haken minder geduldige early adopters af en blijven doorzetters over. Pas daarna breekt de fase van volwassenheid aan en bloeit de markt op. ‘We zitten nu nog in de hype-fase’, zegt De Koning. ‘Sommige van onze klanten, met name bij de overheid, hebben een innovatiebudget en willen 'iets met blockchain'. In zulke gevallen worden soms gekunstelde toepassingen bedacht; zaken waar je blockchain niet echt voor nodig hebt’, vul Van den Heuvel aan.

Meerwaarde

Organisaties moeten volgens De Koning en Rademakers goed nadenken of en waar blockchain voor hen meerwaarde heeft. Dat die er voor veel organisaties is, betwijfelen zij geen moment. Al verschillen de consultants wel van opvatting met partijen die pleiten voor open blockchain. Improven ziet meer mogelijkheden voor gesloten ketens. De Koning: ‘Bij openbare blockchains heb je het grote probleem van eigenaarschap en vraagstukken omtrent betaling, financiering en aansprakelijkheid. In gesloten ketens kun je governance-uitdagingen relatief makkelijk oplossen. Ook privacywetgeving hoeft geen belemmering te zijn, omdat helder is wie eigenaar is, en wie verwerker.’ Rademakers: ‘Partijen die gesloten blockchains beheren, bepalen straks wat de tarieven en regels zijn op het platform. Zo kunnen blockchainplatforms ontstaan die binnen een industrie net zo veel macht hebben als Google op internet.’

Smart contracts

Blockchain bewijst zich volgens hem nu al in diverse sectoren, en dan heeft De Koning het niet zozeer over cryptocurrencies, de meest bekende en tevens meest omstreden toepassing. Hij ziet smart contracts als de tot nu toe mooiste toepassing van blockchain. Net als traditionele papieren contracten zijn dat overeenkomsten met juridisch bindende voorwaarden en afspraken. In tegenstelling tot in papieren contracten zijn alle afspraken in smart contracts geprogrammeerd en de afspraken worden decentraal door de deelnemers in de blockchain beheerd. Betalingen bijvoorbeeld kunnen hierdoor automatisch uitgevoerd worden wanneer er aan de gestelde voorwaarden is voldaan. De Koning: ‘Als bepaalde triggers afgaan, wordt het contract uitgevoerd. Handmatige handelingen als verificatie of bankoverboekingen kunnen worden overgeslagen. Zodra er sprake is van contract fulfilment of de levering plaatsvindt, wordt de betaling automatisch gedaan.’

Letter of credit

Voor bedrijven en instellingen bieden smart contracts volgens De Koning meer zekerheid dan ‘gewone’ contracten. Andere voordelen zijn de snelheid waarmee ze worden uitgevoerd, maar vrijwel zeker ook lagere kosten. Als voorbeeld noemt hij de letter of credit, een door de bank afgegeven garantie jegens de verkoper/begunstigde op verzoek van de koper. ‘Als ik iets bestel in China, kan ik met een letter of credit afspreken dat op het moment dat volgens een onafhankelijke partij de goederen in Rotterdam zijn geleverd in de juiste hoeveelheid en kwaliteit, de betaling door de bank wordt uitgevoerd zonder dat ik die als koper nog kan tegenhouden. Eigenlijk is dat al een half smart contract. In een smart contract verloopt dat laatste deel geautomatiseerd.’ ‘Een letter of credit is een duur betalingsinstrument’, zegt Van den Heuvel. ‘Een betaling kost al gauw tussen de 1000 en 3000 euro. Als je dat via blockchain kunt oplossen dan zou je dat voor misschien 300 euro kunnen aanbieden. Nog steeds niet gratis. Voor niks gaat de zon op; iemand moet het platform en die app betalen en onderhouden.’

Betere processen

De Koning en Rademakers vullen het rijtje gerealiseerde toepassingen nog aan. Zo doet Rabobank samen met andere Europese banken mee aan een Europees handelsplatform op blockchainbasis, waarbij zakelijke partners elkaar vinden op het platform en transacties afsluiten. Dan zijn er nog tal van veelbelovende proofs of concept, waarvan Improven verwacht dat ze processen zullen versnellen en verbeteren.

De Rotterdamse haven bijvoorbeeld staat aan de vooravond van een pilot rond de aanvoer en overslag van containers, samen met ABN AMRO en Samsung. De blockchain moet de havenbureaucratie terugdringen en processen versnellen. Bij een gemiddeld transport zijn tegen de dertig partijen betrokken en bij iedere schakel in de keten worden nu nog stapels documenten heen en weer gestuurd. ABN-AMRO biedt derdenrekeningen aan op basis van blockchaintechnologie, een uitkomst voor handels- en effectenbeurzen, notarissen, advocaten, stichtingen of gerechtsdeurwaarders, waar geld ‘geparkeerd’ wordt om te voorkomen dat het in rook opgaat bij een eventueel faillissement. Verder beursplatform Nxchange waar (met name MKB-)bedrijven geld kunnen ophalen bij beleggers zonder tussenkomst van adviseurs. Achter veel grote en soms ook al succesvolle platforms zitten grote partijen zoals Morgan Stanley, Microsoft en IBM. ‘Dat zulke grote partijen investeren in blockchain, zal de volwassenwording versnellen.’

Energievreter

Op weg naar volwassenheid van de blockchain moeten nog wel wat problemen worden opgelost, erkent De Koning. Zo vergt het proces nu nog veel CPU power, hetgeen veel energie vreet en leidt tot vertraging. ‘Een bitcoin-transactie duurt soms wel 10 minuten. Naarmate er meer partijen op een blockchain zitten, duurt het langer. Dat is een van de zaken die nog moet worden geoptimaliseerd. Maar vergelijk je dat met een bank die een halve tot gehele dag doet over een betaling, dan is een uur nog steeds snel.’ Denk hierbij bijvoorbeeld ook aan het verwerken van mutaties in pensioenen die nu vaak ook nog een zeer lange doorlooptijd kennen. De technologie gaat ook hier weer belemmeringen wegnemen, is zijn overtuiging. De wet van Moore, die stelt dat de rekenkracht van chips elke 18 maanden verdubbelt bij gelijkblijvende kosten, heeft volgens De Koning nog niet afgedaan. ‘Het performanceprobleem waar we nu tegenaan lopen wordt opgelost. De rekenkracht van computers groeit nog steeds.’ Zijn overtuiging: ‘Blockchain is geen zeepbel maar beklijft. Maar nogmaals: je moet de technologie inzetten waar zij tot haar recht komt en meerwaarde heeft.’ Dit artikel is gesponsord door Improven.